ιστορίες: λύκος στη Σκοτίνα

         

          Στο παρελθόν (και όχι μόνο) η επιδρομή των λύκων (να μην πω και των αγριογούρουνων) φέρνανε αναστάτωση στους κατοίκους της Κάτω Σκοτίνας. Ο λόγος προφανής: η Κάτω Σκοτίνα είναι αραιοκατοικημένη και πνίγεται στο πράσινο (βλέπε ιστοσελίδα kaliampos-ioannis-skotina.blogspot.com, ανάρτηση 21.11.13 με τίτλο «η λαρωμένη Σκοτίνα»). Εξάλλου, ο τόπος ήταν γεμάτος από γιδοπρόβατα. Δεν υπήρχε σπίτι χωρίς γίδα ή προβατίνα. Η συνέντευξη που ακολουθεί αναφέρεται στο λύκο που όρμησε και προξένησε ζημιά σε κάτοικο του χωριού. Συνομιλητής ο Νίκος Στύλος του Ιωάννου και της Όλγας, ομογενής από τον Καναδά.

-Βρισκόμαστε στο σπίτι του Νίκου Στύλου (3.8.16): Αγαπητέ Νίκο, έχω ακούσει για κάποιο λύκο που κάποτε κατασπάραξε το χωριό. Εσύ τι γνωρίζεις;

-Εγώ τότε πρέπει να ήμουνα 14 στα 15 χρόνια. Είμαι γεννημένος το 1944. Ο αδερφός μου Διονύσης πρέπει να ήταν 6 στα 7. Ήταν καλοκαίρι. Σταλίζαμε τα πρόβατα στο αναβρικό τ’ Αγγέλ’.

          -Είχατε πολλά πρόβατα;

         -Καμιά εκατοστή. Ογδόντα με εκατό θα ήταν.

          -Τι ώρα ήταν;

          -Τα πρόβατα σταλίζονται το μεσημέρι. Μετά τα σηκώνουμε στις 4-5, αν δεν κάνω λάθος, να πάμε να τα βοσκήσουμε. Εγώ είχα τον Διονύση μαζί μου και του λέω: «Διονύση, πήγαινε εσύ μπροστά να σε ακολουθήσουν τα πρόβατα». Κι έτυχε να ‘ναι εκείνη τη στιγμή ο Κακάλης Ντουραλής-Ζιώγας ο αγροφύλακας και μου λέει: «Νίκο, άσε το Διονύση να πάει από εδώ κι εμείς πάμε από την άλλη πλευρά στο χωράφι, στην πατουσιά* του χωραφιού»**

           Πάω κι εγώ από την άλλη μεριά, όπου θα συναντούσα τα πρόβατα με τον αδερφό μου. Και πριν φτάσουμε στην πατουσιά ακούω κλάματα. Τρέχω, τι να δω! Ο λύκος τον πήρα από δω, τον έπιασε από το πρόσωπο και τον πήρε το μάγουλο κάτω. Τον κατέβασι όλο το μάγουλο κάτω. Ο λύκος μπροστά μου τώρα, πρώτη φορά είδα λύκο. Σκύβω, παίρνω δυο τρεις πέτρες και τον πετάζω μια πέτρα. Κι άρχισε να ορμάει κατ’ επάνω μας. Δεν είχα ούτε ξύλο, ούτε τίποτα στα χέρια. Ευτυχώς είχαμε τύχη. Ο Θεός μας βοήθησε πολύ, Άφησα εγώ τα πρόβατα, παίρνω τον αδερφό μου στην πλάτη κι έρχομαι με τα πόδια ακριβώς εδώ που ήταν το παλιό μας σπίτι, στο Γαβρί. Μόλις έρχεται η μάνα: «Τι γίνιτι’»;

-Ο λύκος δάγκωσε το Διονύση.

          Όλοι μαζευτήκαν εδώ πέρα. Μαζευτήκανε, κλαίγανε, φωνάζανε «τι να κάνουμε, ξέρω γω». Λοιπόν, ήρθε κι μπάρμπα Γιάντζ ο Μπουρανάς (Γερομιχαλός). Μαζευτήκανε εδώ, η μάνα καθόταν στη σκάλα: «τι κάντι, πάρτι του πιδί». Δεν ξέρω πως βρέθηκε ο μπάρμπαζ μ’ ο Διονύσης Γεργολάς, τς Μαρίας Γιργουλούς, τ’ Νικουλή Γιργουλά.

          -Καλά, ο λύκος δεν άρπαξε πρόβατα;

          -Δεν πείραξε ούτε ένα πρόβατο, Γιάνν’. Για να μην πειράξει πρόβατα και να πειράξει το παιδί, ήταν μπροστά το παιδί. Το είδι ουδ’ ικεί. Εγώ τ’ άφσα τα πρόβατα. Έφυγα με το παιδί στην πλάτη. Τίποτα δε σκέφτηκα. Τα πρόβατα θα σκεφτώ εγώ; Προσπαθούσαμε τον αδερφό μου να σώσουμε.

          -Άρα, δεν ξέρεις εσύ πού πήγε μετά ο λύκος.

          -Δεν ξέρω. Εγώ περπατούσα γρήγορα και κοιτούσα πίσω να μην έρθει ο λύκος. Είχα την έννοια.

          -Πόσο μακριά είναι το αναβρικό από δω;

          -Δέκα, δεκαπέντε λεπτά. Αλλά ήταν μονοπάτια ετότε. Δεν ήταν δρόμος ανοιχτός. Δεν υπήρχαν σπίτια. Μόνο τ’ Αποστόλ’ τ’ Στυλ’ εκεί πέρα. Το τελευταίο σπίτι. Τελικά ήρθα εδώ πέρα, το πήρε ο μακαρίτης Διονύσης ο Γεργολάς το παιδί και το κατέβασε κάτω στο Διεθνές (στο δημόσιο δρόμο). Εκεί πήραν ένα ξύλο με κόκκινο μαντίλι και κάναν σινιάλο να σταματήσ’ το τρένο. Σταμάτησε ένα στρατιωτικό τζιπ, τους πήρε και δεν σταμάτησε αλλού πουθενά. Έτρεχε να πάει το παιδί στο νοσοκομείο.

          -Τι χρονολογία ήταν;

          -Πρέπει να ήταν το ’58. Το τζιπ από Λάρισα ερχόταν, σταμάτησαν στη διασταύρωση, το πήραν το παιδί, το πήγαν στην Κατερίνη στο νοσοκομείο. Εκεί καθαρίσαν το πρόσωπο και το ράψανε. Στο νοσοκομείο είπαν ότι «εδώ δεν έχουμε ανέσεις, φάρμακα. Πρέπει να πάρετε την Ταχεία, να πάτε στην Αθήνα, στο νοσοκομείο εκεί. Αν περάσουν οι κρίσιμες 48 ώρες, το παιδί δεν πεθαίνει, θα το γλιτώσουμε». Ο Θεός έβαλε το χέρι και γλίτωσε. Και μένα μ’ έκοψε και πήρα το παιδί. Εκεί ο θείος Διονύσης κάθισε 20 μέρες με το παιδί. Εκεί πόνεσε πάρα πολύ, διότι οι γιατροί το ξηλώσανε ξανά, ξηλώσανε τα ράματα, το καθαρίσανε και το ξαναδέσανε πάλι από την αρχή. Εκεί κάθισε 40 μέρες. Κάθε μέρα το βάζανε μια ένεση στην κοιλιά. Έλεγε ο Διονύσης ο Γεργολάς ότι υπέφερε πολύ το παιδί. Σαράντα ενέσεις στην κοιλιά. Ήταν από λύσσα ο λύκος. Τελικά ο μπάρμπα Διονύσης έφυγε. Έπρεπε να πάει στη δουλειά, στις σπαστήρες στο δρόμο. Κάναν  το δρόμο τότε***. Μετά πήγε ο πατέρας μου και τον έφερε.

          Εντωμεταξύ στην περίοδο αυτή ο λύκος είχε δαγκώσει δυο γουρούνια, τα οποία την άλλη μέρα ψοφήσανε****. Κι ένας γάιδαρος. Κι του γουμάρ’ ψόφσι. Άρα ήταν λυσσασμένος. Μετά ξεσηκώθηκαν το χωριό. Φόβος και τρόμος. Ξέρεις, λυσσασμένος λύκος να τρέχει στο χωριό! Περάσανε, τελικά, δυο μέρες και οι μάυδες πήραν τα όπλα.(ΜΑΥ:Μονάδες Ασφαλείας Υπαίθρου). Όπλα πολεμικά. Τη δεύτερη μέρα το μεσημέρι μάθαμε ότι ο Θωμάς της Βάγιας (Γερομιχαλός) σκότωσε το λύκο. Είχε όπλο ο Θωμάς (βλέπε ανάρτηση 26.7.16). Μετά, το λύκο τον φέρανε στο Κοτσέκι (πλατεία) και βγάλανε φωτογραφίες. Και όταν έμαθε ο αδερφός μου ότι τον σκοτώσανε το λύκο χάρηκε, συγκινήθηκε. Είχαν πει ότι τον βάλανε σε ένα ξύλο και τον γυρίζανε στο χωριό.

          -Το παιδί πως αντιμετώπισε το θέμα;

          -Είχε πάθει σοκ.

          -Τα σημάδια του προσώπου πότε έφυγαν;

          -Ήταν τα σημάδια και όταν μεγάλωσε. Ήρθε σε κάποια ηλικία, τον πήρα στον Καναδά εγώ. Αυτόν και το Γιώργο.

          -Πότε πήγες στον Καναδά εσύ;

          -Τον Οκτώβριο του ’65. Εκεί ήταν ο μπάρμπας μου Διονύσης Γεργολάς. Αυτός από δω έφυγε μέσω Γερμανίας. Το 1963 ήταν στον Καναδά.

          -Ανοίγω μια παρένθεση. Τι σε τράβηξε και πήγες στον Καναδά;

          -Να σε πω τι με τράβηξε. Ήταν να πάω στην Αυστραλία, γιατί όλοι οι Γεργολαί, Μανόλης, Τηλέμαχος ήταν εκεί πέρα. Ο Διονύσης ήταν εδώ, πιο κοντά, αλλά με τράβηξε πιο πολύ η γυναίκα μου. Η αδερφή της γυναίκας μου, η Κασσιανή, είχε παντρευτεί το Διονύση (Γεργολά). Όταν παντρευτήκαμε η Μαίρη ήταν είκοσι χρονών, εγώ εικοσιτρία. Η μανιά η Γεργολού τότε ζούσε εκεί και έλεγε: «Νίκο, η Μαίρη είνι καλό κουρίτσ’». Μου είχε βάλει αυτήν την ιδέα μέσα μου και λέω «αφού δεν πήγα Αυστραλία, ας πάω στον Καναδά». Ο γάμος έγινε στον Καναδά στις 10.6.1967. Εγώ πήγα σαν τουρίστας. Αλλά εκείνη την εποχή σου δίνανε κάρτα εργασίας και δουλειά.

          Όταν ο Διονύσης ήρθε εκεί πέρα, μεσολαβήσαμε και βρήκαμε κάποιο γιατρό κι έκανε πλαστική επέμβαση. Για να βελτιώσει την κατάσταση έκανε και δεύτερη πλαστική επέμβαση. Το σημάδι που του έκανε ο λύκος, εδώ πέρα, κάπως το μάζεψε. Το 1976 ήρθε εδώ και παντρεύτηκε την κόρη του Θωμά Κοτσιβού, του «Μαύρου» που λέγαμε. Έχουν δυο παιδιά (Γιάννης και Όλγα) κι εγγόνια και ζούνε καλά.

----------

* πατουσιά=το κάτω μέρος μιας περιοχής, αντίθ. απακιφάλμα, από το πάτος, "έσκαψα ούλουν του μπαχτσέ, απ' μπατουσιά ως τ' απακιφάλμα".

** κατά τον Στέργιο Α. Γερομιχαλό «το μέρος αυτό του χωραφιού ήταν Συντριβανάτκο και τώρα είνι θκο μ’ (περιήλθε στην κατοχή μου). Στα χαρτιά η τοποθεσία λέγεται Φιλουμούν’» (5.6.16). Με όνομα Φουν(λ)ουμούν' έχουμε τοποθεσία στην Άνω Σκοτίνα, "μόλις πιρνούμι ντ Γαργάν', είνι ξισφαϊσιά μιγάλ' κι στου μπάτου (πατουσιά) έβγινι νιρό" (Δημητρός Παπαγεωργίου)

*** το 1953 δούλεψα κι εγώ στο διεθνή δρόμο (στροφές του Κάστριου-Πλαταμώνα). Έκανα 15 μεροκάματα. Επιστάτη είχαμε το μακαρίτη Βασίλη Συντριβάνη. Υπουργός Δημοσίων Έργων τότε ήταν ο Κ. Καραμανλής.

**** η Ρούλα Στύλου-Γανωτή (ανήκει στα 13 αδέρφια) ισχυρίζεται (5.6.16): «ικείνις τς μέρις μαζώθκαν λύκ’ πουλλοί. Ένας λύκους ήρθι ικεί στ’ μάνα μ’ (Όλγα Στύλου). Η μάναν μ’ μι τα καρδάργια πήγινι να ταΐσ’ κι να αρμέξ’  τα γίδια. Σ’ ν’ άλλ’ γκαλύβα είχι του γρούν’ κι σ’ ν’ ίδια μπόρτα μπλατσιάσκι ι λύκους μι του γρούν’ (ανταμώθηκε). Του κοιτάει ι λύκους κι του χλιμτράει, όπους του άλουγου…». Η Κωνσταντία Γανωτή-Τσιαπάρη συμπληρώνει: «όταν σκότουναν λύκουν, τουν έγδιρναν κι του τουμάρ’ του γέμζαν μι άχυρου. Τουν γύρζαν σ’ όλου του χουριό κι μάζιβαν στιάρ, φασούλια, καλαμπούκια, αυγά, ότ’ είχι ι καθένας».

----------

Σημείωση: από προσωπική εμπειρία σημειώνω τα εξής περιστατικά:

1. το θέαμα της περιφοράς του σκοτωνένου λύκου στο χωριό το είδαν και τα δικά μου μάτια στα μέσα της δεκαετίας του ’50 στη συνοικία «Βασίλα» Σκοτίνας.

2. στην τοποθεσία Δραγασιά, στις Κότρες ένας λύκος πάλευε με τη γίδα του Θανάση Καλαμάρα-Καϊάκα. Μικροί τσοπάνηδες εμείς (Χρήστος Μάνος, Θεοχάρης Μητός, Νάσιος Δάμπλιας και άλλοι), παρακολουθούσαμε τη σκηνή (1946) από το εξωκλήσι «Χριστός». Η ονομασία του τοπωνυμίου οφείλεται στα πολλά ξύλινα σκέπαστρα για τον δραγάτη.

3. θυμάμαι έναν χιονιά του 1944. Ηλιαζόμουνα στην πλαγιά του Αϊλιά. Στην απέναντι ράχη (Πρίπουρας κλπ) είδα μια ομάδα λύκων να ορμά στο κοπάδι με τα γίδια του Διονύση Τράντα (1915-2000). Το κοπάδι σκόρπισε. Αρκετά γίδα κατατρομαγμένα τρέξανε να σωθούνε στις μπουλντούκες ((βαθιές μπάρες) του λάκκου (Καμίνια).

4. ο Νικόλας Στύλος-Ματσιούλας βοσκούσε τα γίδα (300 κεφάλια) στην περιοχή «Δουργιανή». Ισχυρίζεται ο ίδιος (7.8.16) ότι «το 1947 μια «τσέτα» λύκων μπαίνει στο κοπάδι. Μου χάλασαν 30 κεφάλια».

5. ο Νικόλαος Στύλος, σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον αδερφό του Διονύση που ζει στον Καναδά, μαθαίνει ότι στο συμβάν σωτήριο ρόλο έπαιξε η παρουσία του Γιώργου Αγγέλη του Αθανασίου. Σήμερα (10.8.16) επισκέπτομαι το Γιώργο Αγγέλη (πρώτος μου ξάδερφος) και μου εκμυστηρεύεται τα ακόλουθα:

«Ο λύκος ήταν λυσσιάρκους. Είχα τ’ άλουγα διμένα (άλουγου κι φουράδα). Βγήκα ζ μπουριά (πέρασμα). Σα να μ’ ήφιρι η Παναγία. Σα να μ’ ήλιγι «πάνι να γλιτώ’ις τουν άνθρουπου». Ι λύκους βγήκε απ’ του ρέμα. Του πχιάν’ απού δώια του πιδί, απ’ του λιμό. Ήθιλι να του πνίξ’. Ι Νικόλας ήταν παραπίσου. Ιγώ παλικάρ 18 χρονών. Δε μπουρούσι να φάει ιμένα. Ήμαν λιουντάρ’. Τουν δίνου «μπαμ» μι γκρανιά (βέργα κρανίσια), γιρούσξι (επιτέθηκε)  να φάει κι μένα. Τουν ζγιάζου ακόμα μια ιδώ στου κιφάλ’, έφυγι».

ΕΙΚΟΝΕΣ

                       Νίκος Στύλος με τη σύζυγό του Μαρία Φλίκα (καλοκαίρι 2016 στη Σκοτίνα)

                            το αναβρικό τ' Αγγέλ'. Το καλοκαίρι γίνεται ξερόλακκας.

                                       Η ονομασία από τα κτήματα του Αγγέλη

                                        το χωράφι όπου βοσκούσαν τα πρόβατα 

                                                και ο λύκος "τάραξε τα νερά"

                                             ο Νικόλας Στύλος-Ματσιούλας με τα 

                                                       300 γίδια στη Δουργιανή

                                     ο Απόστολος και Όλγα Στύλου με τα 13 παιδιά. 

               Ο λύκος το 1958 όρμησε στην καλύβα και "μπλιατσιάσκι μι του γρούν´"

                           το σπίτι του Νίκου Στύλου στο "Γαβρί" της Σκοτίνας (αριστερά)

                      το σπίτι του Απόστολου Στύλου, όπως σώζεται σήμερα στο "Γαβρί"

       
                                     Γιώργος Αγγέλης του Αθανασίου και της Χρυσούλας
                                    (γέννηση 1940), το "λιοντάρι" του χωριού. Η κλούτσα
                                    που κρατάει (κρανίσια βέργα) γλίτωσε το Διονύση
                                    Στύλο του Ιωάννου από τα δόντια του λύκου.

                                            Ουρανία (Ρούλα) Στύλου, σύζυγος του
                                            Διονύση Γανωτή.  Έχει σειρά 12η στα 13
                                            αδέρφια του Αποστόλου και Όλγας Στύλου

                                  Γιάννης Βλέτσης του Νικολάου, ο οποίος μου 
                   έδωσε πληροφορίες για το οικογενειακό δέντρο των Στυλαίων

                                   Ζιώγας-Ντουραλής Θεοχάρης, αγροφύλακας, 
                                   ο οποίος παραβρέθηκε στο επεισόδιο με το 
                                  λύκο στο αναβρικό του Αγγέλη το 1958 

                                          Ιωάννης Γερομιχαλός-Μπουρανάς, 
                                          που προσφέρθηκε να βοηθήσει

                                          στο σώσιμο του παιδιού από το λύκο

                            τα 13 αδέρφια της οικογένειας Αποστόλου Στύλου και Όλγας
                            το γένος Μήτρου Πινακά. Η φωτογραφία βγήκε το 1956
                            (η Όλγα έγγυος στο τελευταίο παιδί)
Πλησιέστεροι συγγενείς του αφηγητή:

Ιωάννης Στύλος

Α΄ Αθανάσιος, σύζυγος Φανιώ Γερομιχαλού

          1. Γιάννης, σύζυγος Σοφία Μήτσιου, παιδιά:

                    -Αθανάσιος, σ. Κατίνα Θ. Κοτσιβού

                    -Νικόλαος, σ. του Ποτιού-Μανίκα

                    -Φανή, σ. ξένος

          2. Γιώργος, σ. Καλή Μάνου, παιδιά:

                    -Αθανάσιος, σ. Καλλιόπα Αν. Γκριμούρα

                    -Βασίλης, σ. Αντωνία Ε. Κουμουρτζή

                    -Φανή χήρα

                    -Κατερίνα, σ. Γ. Γκάρας

                    -Ελένη, σ. Αθαν. Καρκαφίρης

          3. Θωμάς-Ντανός, σ. Καλλιόπα Απ. Γερομιχαλού, παιδιά:

                    -Παναγιώτης, σ. Μαρία από Καλλιπεύκη

                    -Αθανάσιος, σ. ξ

                    -Φανή, σ. Γ. Πλεξίδας

                    -Ουρανία, σ. από Λιτόχωρο

          4. Αγλαΐτσα, σ. παπά Βαγγέλης Αγγέλης

Β. Χρήστος Στύλος, σ. Φωτεινή Πινακά

1. Γιάννης, σ. Όλγα Γεργολά, παιδιά:

                    α. Νικόλαος, σ. Μαρία Φλίκα από Καρυά Ελασσόνας

                    β. Χρήστος, σ. από Επανωμή

                    γ. Γιώργος, σ. Μαρία Θ. Παπαζιώγα

                    δ. Φωτεινή, σ. ξ

                    ε. Διονύσης, σ. Καλή Θ. Κοτσιβού

                    στ. Θανάσης, σ. Τασούλα Λ. Τσιαπάρη

2. Καλούδα, σ. Ιω. Μάνος

3. Μπουλιώ, σ. Ιω. Γερομιχαλός- Μπουρανάς

         

Γ΄ Χαρικλειώ, σ. Ι. Κουκουλιάρας

Δ΄ Αντρένινα Κοτσιβού

(πληροφορίες Ιω. Ν. Βλέτσης, 28.Ο7.2007)
----------