ΠΟΛΕΜΟΣ-Αλβανία

         

                                             Στρατιώτης Ιωάννη Γερομιχαλός, 
                                                     θύμα της "Αλβανίας"

 

Πολλοί ισχυρίζονται ότι «η Αλβανία έφαγε πολλά κορμιά». Η Σκοτίνα, αναλογικά, πρέπει να βρίσκεται στην πρωτιά της θυσίας των τέκνων της. Στο τέκνο-παλικάρι Γιάννη Γερομιχαλό του Νικολάου αφιερώνεται η παρούσα εργασία.  Τα αδέρφια του μιλάνε γι’ αυτόν.

1. Μιχάλης (συνέντευξη 23.7.1996):

ΙΔΙΩΜΑ: Του μπήραν φαντάρο. Μπροστά δυο μήνις, πριν γίνει ο πόλεμος, προς εκπαίδευση. Κι τουν βρήκι ι πόλιμους ικεί. Μας

στείλανε του τιφτιράκ', την ταυτότητα, ένα πουρτουφόλ' παλιό, απού 'χι. Ιγώ τα πήρα αυτά. Μας τα 'φιρι ι ταχυδρόμους. Τα πήρα κι τα πήγα στον  πατέρα. Ο ταχυδρόμος πάηνι στου Παντιλέμηνου. Ερχόταν από το Λιτόχωρο. Μι τα πόδια. Γιάν' τον έλεγαν. Λιτοχωρίτης. Πιρνούσι απ' του Κουτσέκ. 'Εβγινι σ' ν' άπαλή τ' Σκοτίνα. Μέσ' στα χαρτιά είχι του χαϊμαλί κι του σταυρό. Είχι μια μαύρ' κορδέλα ο φάκελος. Κατάλαβα τι γένιτι. 'Ημαν γκουτζιάμ πιδί. Τουν έπχιασι κρίσ' του μπατέρα μ'. Μ' σκουτώθκι ι γιός τ'. Τα οστά έμειναν.

ΚΟΙΝΗ: Τον κάλεσαν στο στρατό για εκπαίδευση. Δυο μήνες πριν ξεσπάσει ο πόλεμος. Και τον βρήκε ο πόλεμος στο μέτωπο). Μας στείλανε το σημειωματάριο, την ταυτότητα, ένα παλιό πορτοφόλι. Όλα τα είχε μαζί του. Μου τα παρέδωσαν αυτά σε μένα προσωπικά. Μας τα έφερε ο ταχυδρόμος. Μόλις εγώ τα παρέλαβα, τα παρέδωσα στον πατέρα μου. Ο ταχυδρόμος προορίζονταν για τον Παντελεήμονα. Ερχόταν από το Λιτόχωρο. Με τα πόδια. Γιάννη τον έλεγαν. Λιτοχωρίτης. Περνούσε από την πλατεία της κάτω Σκοτίνας, το Κοτσέκι. Σκόπευε να βγει στην Άνω Σκοτίνα. Ο ταχυδρομικός φάκελος έφερε μια κολλημένη μαύρη κορδέλα. Αμέσως εγώ κατάλαβα περί τίνος πρόκειται. Ήμουνα, άλλωστε, αρκετά μεγάλος στην ηλικία. Ο πατέρας μου έπαθε κρίση. Με το δίκιο του· το παιδί του σκοτώθηκε. Τα οστά μείνανε στην Αλβανία.

2. Όλγα (1924-2018), σύζυγος του Μιχάλη Ζιώγα-Ντουραλή (συνέντευξη 6.7.17):

ΙΔΙΩΜΑ:     Ο Γιάννης ήταν λεβέντης νέος, λίγο ξανθός, παντρεμένος με

την Όλγα «τ’ Παντελή» Κοκράνη. Έκαμι του Νίκου κι ένα μικρό που πέθανι.    Θυμάμι είχι δυο άλογα, τα ‘πιρνι κι τα βουσκούσι. Μαζί του ακολουθούσι κι ο μικρότερος αδερφός, ο Θανάσης. «Θείο, Θείο, θα ‘ρθω κι γω στα ζώα». Πάηνι στου χουράφ’ στα «Μαντριά». Ήρθι χαρτί, ένα διφτέρ, τυλιγμένο με μια κορδέλα μαύρ’ κι τ’ φουτουγραφία τ’ μέσα. Ι Γιάντζ όπ’ πήγινε, τα ‘γραφι στου διφτέρ’.

ΚΟΙΝΗ: Ο Γιάννης ήταν ένα λεβεντόπαιδο, λίγο ξανθός, παντρεμένος με την Όλγα του Παντελή Κοκράνη. Γέννησε δυο παιδιά, τον Νίκο (και τη Μαρία), η οποία πέθανε μικρή.
Είχε δυο άλογα που τα βοσκούσε. μαζί του ακολουθούσε και ο μικρότερος αδερφός, Θανάσης. Έλεγε: «θείο, θείο, θα ‘ρθω κι εγώ στα ζώα». Συνήθως πήγαινε στο χωράφι πέρα στα Μαντριά. Η Υπηρεσία μας έστειλε ένα ειδοποιητήριο μαζί με το προσωπικό σημείωμα του Γιάννη και τη φωτογραφία του. Υπόψη ότι ο Γιάννης κρατούσε ημερολόγιο, όπου σημείωνε τα εντυπωσιακά γεγονότα.

3. Ελένη (1930-), πρεσβυτέρα, χήρα του παπά Μιχάλη Καρκαφίρη-Τσιούρβα (ϯ 2001)-συνέντευξη 6.7.17:

ΙΔΙΩΜΑ: Γιάνν’, ικείν’ τ’ χρουνιά που ήταν να σκουτουθεί ι Γιάντζ γιόμσαν τα χουράφια καλαμπούκια. Οι ΄λιές λυγούσαν από καρπό. Οι 

παλοί (παλιοί) ήλιγαν: «Άμα καρπούν πουλύ τα χουράφια, κάτ’ κακό θα γέν». Ικείν τ’ χρουνιά σκουτωθκι ι Γιάντζ. Πήγαμι ιμείς μι του μπαπά κι είδαμι τα ονόματα ούλα απ’ τς σκουτουμέν σ’ ν’ Αλβανία. Ι Γιώρς έβγαλι φουτουγραφία. Η νταμπέλα απου΄κάτ’ μέχρι απάν, ούλου ονόματα (*).

ΚΟΙΝΗ: Να σου πω, Γιάννη κάτι το περίεργο: τη χρονιά που ήταν να σκοτωθεί ο Γιάννης, υπήρχε μεγάλη σοδιά. Τα χωράφια γέμισαν από καλαμπόκια. Οι ελιές λύγιζαν από καρπό. Οι παλιότεροι λέγανε: «αν τα χωράφια φέρουν καρπό έχουμε κακό σημάδι. Την ίδια χρονιά σκοτώθηκε ο Γιάννης. Πήγαμε ο άντρας μου (παπά Μιχάλης) κι εγώ και είδαμε όλα τα ονόματα των θυμάτων στην Αλβανία. Ο Γιώργος, αδερφός μας, τα φωτογράφησε. Ήταν γραμμένα σε μια ταμπέλα από κάτω μέχρι επάνω. 

----------

* Στο Ηρώο της Σκοτίνας καταγράφονται τα ονόματα-θύματα της «Αλβανίας» (βλέπε ανάρτηση ιστοσελίδας μου 9.3.14).

1. Κωνσταντίνος Ζιώγας

2.  Αναστάσιος Οικονόμου

3. Απόστολος Τσινιάνης

4. Ιωάννης Γερομιχαλός

5. Νικόλαος Παραμύθας

6. Γεώργιος Τράντας

7. Γεώργιος Σαούλιας

8. Αθανάσιος Σαούλιας


---------- 
ΕΙΚΟΝΕΣ

 
 Ελένη Γερομιχαλού-Τσιούρβα: "Πήγαμε ο άντρας μου (παπά Μιχάλης) κι εγώ και είδαμε όλα τα ονόματα των θυμάτων στην Αλβανία. Ο Γιώργος, αδερφός μας, τα φωτογράφησε. Ήταν γραμμένα σε μια ταμπέλα από κάτω μέχρι επάνω".  

Στη φωτογραφία ένας από τα αδέρφια του Γιάννη Γιώργος Γερομιχαλός.

Ο π. Μιχάλης Καρκαφίρης, 
σύζυγος-πρεσβύτερος 
της Ελένης Γερομιχαλού.

Η Όλγα κοπελιά. Η αναφορά αφιερώνεται στη μνήμη της. (Μας "άφησε"τον Μάιο του '18).

ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΖΩΗ: κάστανα Σκοτίνας

ΠΑΛΙΑ και ΣΗΜΕΡΑ

          Η Σκοτίνα από τις ακραίες κορυφογραμμές μέχρι την άμμο του Γιαλού καλύπτεται από ένα πελώριο κασταναριό. Με την ευκαιρία της φετινής καστανογιορτής (13.10 1918) επιθυμώ να καταγράψω τις παρακάτω σκέψεις (φάσεις) αναφορικά με τα κάστανα.

Α’ ΦΑΣΗ-κάστανα άγρια. Στα παλιότερα χρόνια και μέχρι τις αρχές του 20^ου αιώνα οι κάτοικοι της Σκοτίνας μένανε στο επάνω χωριό (Άνω Σκοτίνα του Κάτω Ολύμπου). Κύρια απασχόληση κατά το φθινόπωρο ήταν η συλλογή του άγριου κάστανου, τροφή για τους ίδιους με τις νόστιμες παπαδούλες και τροφή για τα ζώα σε ώρα ανάγκης. Η τακτική αυτή συνεχίστηκε μέχρι που ο κόσμος άρχισε να εγκαταλείπει την Άνω Σκοτίνα και να κατηφορίζει προς τον κάμπο. Οι πιο κοντινές περιοχές με άφθονες καστανιές ήταν: α) νότια από Κατράνη και πέρα μέχρι τον Αϊ-Νικόλα-Χαλάλιο, κοντά στα Σιουλνάρια. β) ανατολικά από Μάρμαρο και κάτω. Εδώ έχουμε μια διχάλα. Στα αριστερά κατεβαίνεις στον Αϊ-Λιά, δεξιά στρίβεις προς Κυρίτση (καστανιές Μπιλιάγκα, Τράντα, Χασιώτη κλπ).  

          Το ψήσιμο γινότανε α) στη χόβολη (σπίτι), β) ανοιχτά στις γειτονιές και γ) στα μπαΐρια, έξω από το χωριό. Στην τελευταία περίπτωση  καψάλιζαν τα κάστανα καταγής («καταή»). Περίφημη είναι η ονομασία «Καψάλα» συνέχεια του Μάρμαρου. Στο έδαφος στρώνανε σειρές από κάστανα, τα σκεπάζανε με αρκετή φτέρη, δίνανε φόκο στη φτέρη και οι παπαδούλες ήταν έτοιμες. Μερικές οικογένειες φέρνανε τις παπαδούλες και τις άλεθαν στους νερόμυλους (*). Υπόψη ότι τότε δεν υπήρχαν ιδιόκτητα περιβόλια και ο καθένας είχε πρόσβαση στα κασταναριά.

----------

* Θυμάμαι την πείνα του ‘41. Μια γυναίκα έφερε στο μύλο μας να αλέσει παπαδούλες. Τότε εγώ αντάλλαξα μια χούφτα καλαμποκάλευρο με μια χούφτα από παπαδούλες. Το αλεύρι της παπαδούλας ήταν νόστιμο.

Β’ ΦΑΣΗ-κάστανα ήμερα («αμπουλιασμένα»-μπολιασμένα). Στη δεκαετία του ’30 και συγκεκριμένα μετά το 1938 (από τότε λειτουργεί ενορία στην Κάτω Σκοτίνα) πολλοί τακτοποιούνται και διαμένουν στο κάτω χωριό μετατρέποντας τις καλύβες σε σπίτια.

          Μετά το τέλος του Εμφυλίου τα πράγματα παίρνουν άλλη μορφή. Έχουμε ιλιγγιώδη αλλαγή. Το χωριό είναι συμμαζεμένο στην Κάτω Σκοτίνα. Έκτοτε και μέχρι τις μέρες μας η εκμετάλλευση και η ενασχόληση με το κάστανο δραστηριοποιείται πυρετωδώς. Το φαινόμενο ποικίλλει. Συντελεί πρώτον  στην αλλαγή του τοπίου. Το δάσος χτενίζεται. Καστανιές αναπτύσσονται, κουμαριές εξολοθρεύονται. Τα λακκώματα στερεύουν γιατί τα νερά μεταφέρονται με λάστιχα στη ρίζα της καστανιάς. Και δεύτερον στην ικανοποιητική οικονομική απόδοση του κάστανου. Οι συνέπειες γνωστές: Η άμιλλα στο προσκήνιο. Περιβόλια πολλαπλασιάζονται, κασταναριά απλώνονται. Μονοπάτια και δρομίσκοι εμφανίζονται ή εξαφανίζονται, αναλόγως.
---------- 
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ απο την 6η Καστανογιορτή

Συντελεστές;

Οι πρόεδροι των συλλόγων αντιστοίχως: αριστερά  Βαγγέλης Καλαμάρας της Πνευματικής Κίνησης Σκοτίνας και δεξια Κώστας Γανωτής των Φίλων Εθελοντών Σκοτίνας.

Ο Κώστας Γανωτής παρουσιάζει στα πλήθη τον δημοσιογράφο Νίκο Αβαγιανό, ο οποίος και παλιότερα ασχολήθηκε με τα λαογραφικά Σκοτίνας.

Επίσημοι

Φίλοι εθελοντές:

Συμμετοχή του κόσμου:

Ανάμεσα στη Δήμητρα Καλιαμπού 
και Όλγα Στύλου ο καλλιτέχνης 
ιεροψάλτης του χωριού Πρόδρομος 
Καραγιαννίδης.

 

Από Λεπτοκαρυά

Χοροί: 

Χορεύει η νεολαία. Ο χορός ζωντανός

Η κορμοστασιά έκδηλη. Εδώ δε χορεύει το σώμα. 

Χορεύει η ψυχή.

 

Η ορχήστρα της γιορτής με επικεφαλής το κλαρίνο 

του Μανόλη Τσιαπάρη