ΕΘΙΜΑ: Η ΤΣΙΑΓΚΑΛΑ ΣΤΗΝ ΑΝΩ ΣΚΟΤΙΝΑ (προπολεμικά)

      

ΑΝΩ ΣΚΟΤΙΝΑ:  Από ακούσματα συμπατριωτών, το κάψιμο της Τσιαγκάλας γινόταν, κυρίως, α) στην "απαλνή" γειτονιά (αυλή τς Στύλινας) και β) στην "ακατνή" γειτονιά (αυλή τς Τράντινας). Για τη δεύτερη περίπτωση διατηρώ αμυδρά την προσωπική εμπειρία. Ο κόσμος επαινούσε τους πρωτεργάτες της Τσιαγκάλας με το ντόπιο τραγούδι:

Τσιαγκάλα μ' ποιος, τσιαγκάλα μ' ποιος σι στόλισι

κι είσι στουλισμένη τσιαγκάλα μου καημένη.

 

Η μάνα μου, η μάνα μου μι στόλισι

κι ι δόλιους ι αδιρφός μου, κι ι δόλιους ι αδιρφός μου.

 

 

Πρώτους εινί (είναι) πρώτους εινί ι Καλιαμπός

(Θωμάς Καλιαμπός του Αθανασίου)

 

 

 

Κι δεύτιρους ι Τράντας, κι δεύτιρους ι Τράντας

(Τράντας Γεώργιος του Ιωάννη, τζ Γιαννούλινας, θύμα της        Αλβανίας)

Τρίτους εινί, τρίτους εινί ι Γιώρς τ' Χασιώτ'

 

 

(Χασιώτης Γεώργιος του Χρήστου).

 

 

 

 

 

κι τέταρτους Μπιλιάγκας, κι τέταρτους Μπιλιάγκας

(Μπιλιάγκας Γεώργιος του Γρηγορίου).

 

 

----------

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 1^η: Πρόκειται για την Τσιαγκάλα της κάτω γειτονιάς του χωριού. Εκεί κατοικούσαν οι Μπιλιαγκαίοι, Μερικαίοι, Σαουλαίου, Παπαζιωγαίοι, Σκριταίοι, Τρανταίοι, Γανωταίοι, Χασιωταίοι, Καλιαμπαίοι, Πινακαίοι κλπ. Κουβαλούσαμε από την τοποθεσία «Κιλιά» τον κορμό και κλαδιά του πεύκου (πριν τον πόλεμο του ΄40).

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 2^η: Στο ερώτημα «ποιο το βαθύτερο νόημα της Τσιαγκάλας», η απάντηση δίνεται από το όλο τελετουργικό, του οποίου εξωτερικά στοιχεία είναι: φωτιά, χοροί, χαρές, τραγούδι, ξεφάντωμα. Η εσωτερική, όμως, επιθυμία του λαού κρύβεται στην αναζήτηση της «κάθαρσης», τον εξαγνισμό του εσωτερικού κόσμου, της ψυχής. Το άναμμα της φωτιάς καίει τα πάθη, αμαρτίες, κακίες. Συνεκδοχικά, λοιπόν, μετά την αποκριά, είναι χρειαζούμενη η «Καθαρή Δευτέρα».

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 3η: η φωτογραφία της Τσιαγκάλας είναι παρμένη από την ανάρτησή μου 13\2\18.

 

ΚΑΤΩ ΣΚΟΤΙΝΑ (ΕΦΕΤΟΣ)

 

 Η "Πνευματική Κίνηση Σκοτίνας" ανακοινώνει ότι, για φέτος (2023) το κάψιμο της Τσιαγκάλας στην Κάτω Σκοτίνα θα γίνει κανονικά (Κυριακή Τυρινής), ώρα 18.30.

 

 

                                                                     

ΙΣΤΟΡΙΑ: Όλυμπος

Στις 4 τρέχοντος μηνός συναντώ τον Γιάννη Φαρμάκη, αντιπρόεδρο του

Συλλόγου Λιτοχωριτών Θεσσαλονίκης "κι τα είπαμι στου γκαφινέ". Μου χαρίζει ένα ωραιότατο δώρο. Το ιστορικό ημερολόγιο του συλλόγου για το 2023. Είδα και διαπίστωσα ότι πρόκειται για έργο με σημασία ιστορική. Συνάμα αποτελεί αφορμή να αφιερώσω λίγες γραμμές (περίληψη-αποσπάσματα) για τον ξακουστό Όλυμπο.     

 

                                ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

                                                

Πρόεδρος: Κάκαλος Θεόδωρος

Αντιπρόεδρος: Φαρμάκης Ιωάννης

Γεν. Γραμματέας: Καναβούρα Ελένη

Ταμίας: Μασταγκά Ελένη

Έφορος Δημ. Σχέσεων: Μασταγκά Αικατερίνη

Μέλη: Κουλιάνος Γεώργιος, Μαλλίδης Νικόλαος

ΓΕΝΙΚΑ: «ΒΓΗΚΑ ΨΗΛΑ ΣΤΟΝ ΟΛΥΜΠΟ…»

«Κι έκραξε ο Δίας ο κεραυνόχαρος τους αθανάτους όλους

Να΄ ρθουν στου Ολύμπου του πολύκορφου την πιο ψηλή τη ράχη…»

αναφέρει ο Όμηρος στην Ιλιάδα…»

 

Ιανουάριος: Ο ΟΛΥΜΠΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ

 

 "Το μοναστήρι του Αγίου Διονυσίου βρίσκεται μέσα στο Φαράγγι του Ενιπέα ποταμού, σε υψόμετρο 830 μέτρα…Η μορφή του Αγίου Διονυσίου προβάλλει μέσα από τον θεϊκό Όλυμπο ως Ήλιος λαμπρός".

 

 

 

Φεβρουάριος: Ο ΟΛΥΜΠΟΣ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΟΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ

 

"Στα χρόνια της τουρκοκρατίας ο Όλυμπος έγινε από τα κύρια λημέρια των Κλεφτών και των Αρματολών, ορμητήριο γνωστών οπλαρχηγών, γεγονός που ανάγκασε τους Τούρκους ν΄ αναγνωρίσουν τ΄ αρματολίκια του το 1425 και το 1489. Στις κορυφές του ανέμισαν τα πρώτα επαναστατικά μπαϊράκια…Κατά τη γερμανική κατοχή ο Όλυμπος αποτέλεσε ένα από τα προπύργια της Εθνικής Αντίστασης, καθώς στις πλαγιές του αναπτύχθηκε ισχυρό αντάρτικο.

 

 

 

Μάρτιος: Ο ΟΛΥΜΠΟΣ ΤΗΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ

 

"Στις κορυφές του Ολύμπου η φαντασία των Αρχαίων Ελλήνων τοποθέτησε την κατοικία των 12 Θεών της αρχαιότητας…Στο Πάνθεον (Μύτικα) στο θρόνο του Δία (Στεφάνι), όπου διέμενε ο Δίας, ο πατέρας Θεών και ανθρώπων…οι εννέα Μούσες, κόρες του Δία και προστάτιδες των γραμμάτων και τω τεχνών, κατοικούσαν στις κορυφές των Πιερίων ορέων…"

 

 

Ιούλιος: Ο ΟΛΥΜΠΟΣ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΑΚΑΛΟΥ

"Λιτοχωρίτης Χρήστος Κάκαλος (1882-1976). ..είναι ο πρώτος Έλληνας που πάτησε-κατάκτησε-το 1913 την κορυφή του Ολύμπου με τους Ελβετούς Fred Boissonnas και Daniel Baud Bony…Κοινοί θνητοί…συνοδηπόρησαν μαζί του για να σκαρφαλώσουν μέχρι τον Μύτικα, στα 1918 μέτρα".