Δοξασίες: ΣΚΟΤΙΝΑ-«ιλιάτσια» (δ)-τέλος

 

 

Γιαννούλης Δάμπλιας με τα δέκα παιδιά:

 1.Βασίλης, 2.Καλή, 3.Θωμάς, 4.Απόστολος, 5.Θανάσης, 6.Χρυσούλα, 7.Γιώργος, 8.Σοφία, 9. Μαριγούλα (*), 10.Ηρακλής.

* η Μαριγούλα θυμίζει μια μακάβρια σκηνή του Εμφυλίου. Ήταν το 1948. Κάτω από τα κυπαρίσσια (Κοιμητήρια Κατερίνης) τα μάτια μου πέφτουν σε οχτώ περίπου αραδιασμένα πτώματα. Τα δυο από τη Σκοτίνα και ανάμεσα σ΄ αυτά η Θεία μου Μαριγούλα. Η δεύτερη κόρη του Στύλου («Κουντουγιώρ΄»). Σκοτώθηκαν από νάρκη στα χωράφια της Κατερίνης.

 

ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΚΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ (συνέχεια από προηγούμενο)

1. Σταφλαρμιά:

Δια να κάμεις σταφλαρμιά, άμα κόψεις τα σταφύλια, βάλε τα εις τον ήλιον τρεις ημέρας. Έπειτα έχει τριμμένον σινάπι και σε κάθε πατοσιά πασπάλιζε αλάτι. Έπειτα βάλε κρασί μούστον, την ώραν που θα πατήσεις τα σταφύλια. Τράβηξε τα σταφύλια και μένουν άσπρα.

2. Τα άγρια μούρα. Οι ιατροί τα χρειάζονται εις το φλούσον και πάσαν δυσεντερίαν του σώματος. Όταν φάγεις μούρα νηστικός σου δίνουν ωφέλειαν.,

3.Κριατόκομα:

Εις πόνον μέσης, πάρε ένα πανί, άλειψέ το με μέλι και ξύδι, ρακί και θυμίαμα στουμπζμένα. Βάνε το εις την μέσην και ιατρεύεσαι.

4. Διά κατούργημα:

Όταν τις πάσχει και δεν ημπορεί να κατουρήσει, ας μάσει τσουκνίδια, ας τα βάλει με νερόν να ζεματιστούν ολίγον και ας τα πλακώσει εις την κοιλίαν μέχρι της φύσεως και θα κατορήσει.

5. Πότε τα δένδρα φυτεύονται:

 Το φθινόπωρο προκόπτουσι καλύτερα. Φύτευε λοιπόν με τας πρώτας βροχάς, από τας 7 Νοεμβρίου έως τας 20 Δεκεμβρίου.

----------

ΣΗΜΕΙΩΣΗ-γιατροσόφια

    Ο Φώτης Παπανικολάου στη "γλώσσα και λαογραφία της επαρχίας Βοίου" σημειώνει σχετικά για τα γιατροσόφια: «Υπάρχουν στα χωριά γιάτρισσες και μάγισσες κι άλλες που σαραντίζουν και γητεύουν. Υπάρχουν και φαρμακεύτριες που κρατούν τα φάρμακά τους μυστικά χωρίς να τα κάνουν γνωστά σε άλλους. Πεθαίνοντας παίρνουν και τα μυστικά μαζί τους. Θεραπεύτριες αναφέρονται και στην αρχαιότητα, όπως η Αγαμήδη που γνώριζε όλα τα βότανα που φυτρώνουν στη γη κι η Πολυδάμνα, που δίδαξε στην Ελένη, κατά την επιστροφή της από την Τροία, να κατασκευάζει το νηπενθές, το φάρμακο που διέλυε τη λύπη».

Δοξασίες: ΣΚΟΤΙΝΑ-«ιλιάτσια» (γ)

"Γιαννούλς" Δάμπλιας με τρεις τέχνες:

α) χαλκιάς (σιδηράς)

β) οργανοπαίχτης (βιολί)

γ) ράφτης

ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΤΗ (συνέχεια από προηγούμενο)

1. Περί ρούχα γυναικός:

Όταν δεν σταματήσει το αίμα γυναικός, κάψε το λαφοκέρατο να γίνει σκόνη, την οποίαν ανακατεύομε με καλόν κρασί. Δίνομε εις την γυναίκα να πίει το πρωί και το βράδυ. Το αίμα σταματάει.

2. Εις σπληνιάρην:

Όταν έχεις σπλήναν, βράζε την φλούδα του μέλιου με κρασί και πίνε το.  Εάν είναι το πρήζμα απάνω εις την σπλήναν, κοπάνισον ρίζαν της ατζικνίδας με καλόν κρασί άσπρον και βάνε το έξω εις το πρήζμα και ιατρεύεται.

3. Τι χρήζει το δενδρολίβανον:

Βράσε τα άνθη του δενδρολιβάνου με το νερόν. Κόψε τα ξύλα του δενδρολιβάνου, καύσετα, κάνετα σκόνην και τρίβε τα οδόντια με ένα λινό πανί δια να ασπρήσουν και περνά τους πάσα ασθένεια.

4. Όταν η μύτη ματώνει:

Διά να σταματήσει αίμα οπού τρέχει από την μύτην και το στόμα: Καύσε αυγόφυλλα, βάλε τα εις ολίγον ξύδι αψύ και τότε τρίψε τα να γίνουν σκόνη και από ταύτην φύσα με μασούρι εις το ορθούνι όπου τρέχει το αίμα. Το αίμα τότε στέκεται.

5. Εις δάγκωμα όφεως:

Εις δάγκωμα όφεως ή άλλου φαρμακερού ζώου: Κοπάνισον το δέρμα του όφεως με σπλήναν χοίρου και βάλε το εις την πληγήν.

'Ετερον: Ανακάτωσε με άλας κρόκον αυγού και βάνε το εις το δάγκαζμα.

6. Τα μούρα:

Ο ζωμός της φλούδας και των φύλλων καταπραΰνει τον πόνον των οδόντων. Να πλύνεις μετ' εκείνο το στόμα σου.

7. Τα κολοκυθόφυλλα:

    Ωφελεί ο ζωμός εις τον πόνον των αυτιών. 'Ετερον: Να τρίψεις με τα φύλλα της κολοκυνθιάς το άλογον και δεν καθίζουν οι μυίγες.

8. Το πράσον:

Το πράσον είναι βλαβερόν και δεν πρέπει να τρώγει τινάς. Μόνον τα φύλλα του ωφελούσι εις τας εξοχάδας. Είναι αντιφάρμακον, έτι δε αφανίζει και την μέθην, ήγουν, όταν μεθύσεις και να φας πράσα, ξεμυθάς ογλήγορα.

9. To κρεμμύδι:

Το κρεμμύδι είναι θερμόν και ανοίγει τας εξοχάδας. Αυξάνει το σπέρμα και παρακινά εις την πορνείαν και δίδει ύπνον βαρύν. Αμή βλάπτει τα ομάτια όταν το τρώγεις ωμόν. Άμα ξεθυμάνει αμέ τρώγε  ολίγον.

10. To μάραθον:

Το μάραθον καθαρίζει τα νεφρά και δίδει πολλήν ωφέλειαν εις τα εντόσθια, αμή περισσότερον ωφελεί το φως των ομμάτων. Όσοι έχουν ασθένειαν εις τους οφθαλμούς, ας κοπανίζουν την ρίζαν του, να την πλύνουν πρώτον καλά, όταν έχουν μικράν σκότισιν, ώσπερ να ειπούμε ορνιθοτύφλωμα.

11. Για την πούντα ή τον πλευρίτην.

Δια να έχεις ιατρεία εις τον πλευρίτην ή πούντα, σκάψε ένα κυδόνι, Βάλε το εις στάκτην πυρουμένην να ψηθεί καλά, και τότε, αφού χλιαρίσει καμπόσον,  το φάγει ο πλευριτωμένος και γλιτώσει την ζωήν του με την θείαν βοήθειαν. ,

 

Δοξασίες: ΣΚΟΤΙΝΑ-«ιλιάτσια» (β)

 

 

Το αντρόγυνο: Ιωάννης Δάμπλιας του Αθανασίου (Γιαννούλς) και Όλγα Γερομιχαλού του Ιωάννη (αδερφή "τ΄ Νικουλή".

 

 

ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΕΥΤΕΡΗ (συνέχεια από προηγούμενο)

6. Εις πάσαν λογής ρευματικόν:

Γέμπσε ένα τσοκάλι φύλλα από διόκιαμον, βράζε το καλά να μην ξεθυμάνει και σκάψε σιγά εις την πόρτα ή άλλον τόπον, οπού να περνά πολύς λαός και χώσε το εις την γην να πατήσει από πάνω και ας κάμει εκεί από τον Μάιον μήνα έως τον Αύγουστον όλον. Τότε το εβγάλεις και ευρίσκεις τα φύλλα απάνω και λάδι το κάτω, το οποίον φύλαξε εις αγγείον υάλινον. Και αυτό θεραπεύει πάσαν λογής ασθένειαν του ρευματικού και εις τους πόδας και εις τας χείρας και γόνατα. Μόνον φυλάγου να μην εγγίζει αυτό το λάδι εις γερόν τόπον, ούτε την κεφαλήν ή άλλο μέρος λεπτόν και δίδει πολλήν βλάβην. Διατί είναι και πολλά αψύ και περνά την σάρκα κι αν θέλεις να το δοκιμάσεις στάξε μιαν ρανίδα εις την παλάμην σου να ιδείς πώς περνά το άλλο μέρος.

7. Το έντερον του παιδός:

Όταν βγαίνει του παιδός το έντερον του αφιδρόνος,  τρίψε άλας ψιλόν ή άλευρον και όταν έβγει ο κολόντερος βάνε το από τούτο το άλας. Και όταν το κάμεις πεντέξι φορές θεραπεύεται.

8. 'Οστις έχει τσάκισμα.

Όστις έχει τσάκισμα και δεν ημπορεί να κοτορίσει, ας βάλει τον Μάιον μήνα ένα λαγόν ζωντανόν εις τον φούρνον να ξηρανθεί τόσον, έως να ημπορεί να το κάμει σκόνην, την οποίαν ας πίνει ταχύ και βράδυ.

9. Αποθαμένον βρέφος.

Εάν είναι αποθαμένον το βρέφος εις την κοιλίαν της μάνας του, στούμπσε δέκα φύλλα της δάφνης τριφερά. Να τα πίει αυτά η μάνα με ζεστό νερό. Και πρασόφυλλα βάνε εις την κοιλίαν ζεστά και πρασόσπορον βραζμένον να πίει και γεννά πάραυτα.

10. 'Οταν λύει ανδρόγυνο.

'Επαρε χολήν του κοράκου και μελιτζοβόλαδο, ίσια και τα δύο και ας αλειφθεί ο άνδρας εις όλον του το κορμί και ας γράψει το τροπάριον ετούτο της Παντηκοστής "λύει τα δεσμά και δροσίζει την φλόγα" και τα εξής. Το τροπάρι ετούτο να το βαστά απάνω του. Και τότε ας πέσει με την γυναίκα του και λύει η μαντεία. Το άνωθεν λάδι ας το αγοράσει από τα εργαστήρια.

----------

Σημείωση: Ο Ιω. Δάμπλιας ήταν λάτρης της μουσικής. Το βιολί ήταν γι αυτόν η καλύτερη συντροφιά. Αγαπούσε, φαίνεται, και την εκκλησιαστική μουσική. Γνώριζε πολλά τροπάρια απέξω, παρόλο που δεν ήταν ψάλτης. Ο στίχος "λύει τα δεσμά και δροσίζει την φλόγα" βρίσκεται στις Καταβασίες της Πεντηκοστής: "Θείω καλυφθείς ο βραδύγλωσσος γνόφω").