ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΖΩΗ: κάστανα Σκοτίνας

Τρίτη 16 Οκτωβρίου 2018

ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΖΩΗ: κάστανα Σκοτίνας

ΠΑΛΙΑ και ΣΗΜΕΡΑ

Η Σκοτίνα από τις ακραίες κορυφογραμμές μέχρι την άμμο του Γιαλού καλύπτεται από ένα πελώριο κασταναριό. Με την ευκαιρία της φετινής καστανογιορτής (13.10 1918) επιθυμώ να καταγράψω τις παρακάτω σκέψεις (φάσεις) αναφορικά με τα κάστανα.

Α’ ΦΑΣΗ-κάστανα άγρια. Στα παλιότερα χρόνια και μέχρι τις αρχές του 20^ου αιώνα οι κάτοικοι της Σκοτίνας μένανε στο επάνω χωριό (Άνω Σκοτίνα του Κάτω Ολύμπου). Κύρια απασχόληση κατά το φθινόπωρο ήταν η συλλογή του άγριου κάστανου, τροφή για τους ίδιους με τις νόστιμες παπαδούλες και τροφή για τα ζώα σε ώρα ανάγκης. Η τακτική αυτή συνεχίστηκε μέχρι που ο κόσμος άρχισε να εγκαταλείπει την Άνω Σκοτίνα και να κατηφορίζει προς τον κάμπο. Οι πιο κοντινές περιοχές με άφθονες καστανιές ήταν: α) νότια από Κατράνη και πέρα μέχρι τον Αϊ-Νικόλα-Χαλάλιο, κοντά στα Σιουλνάρια. β) ανατολικά από Μάρμαρο και κάτω. Εδώ έχουμε μια διχάλα. Στα αριστερά κατεβαίνεις στον Αϊ-Λιά, δεξιά στρίβεις προς Κυρίτση (καστανιές Μπιλιάγκα, Τράντα, Χασιώτη κλπ).

Το ψήσιμο γινότανε α) στη χόβολη (σπίτι), β) ανοιχτά στις γειτονιές και γ) στα μπαΐρια, έξω από το χωριό. Στην τελευταία περίπτωση καψάλιζαν τα κάστανα καταγής («καταή»). Περίφημη είναι η ονομασία «Καψάλα» συνέχεια του Μάρμαρου. Στο έδαφος στρώνανε σειρές από κάστανα, τα σκεπάζανε με αρκετή φτέρη, δίνανε φόκο στη φτέρη και οι παπαδούλες ήταν έτοιμες. Μερικές οικογένειες φέρνανε τις παπαδούλες και τις άλεθαν στους νερόμυλους (*). Υπόψη ότι τότε δεν υπήρχαν ιδιόκτητα περιβόλια και ο καθένας είχε πρόσβαση στα κασταναριά.

----------

* Θυμάμαι την πείνα του ‘41. Μια γυναίκα έφερε στο μύλο μας να αλέσει παπαδούλες. Τότε εγώ αντάλλαξα μια χούφτα καλαμποκάλευρο με μια χούφτα από παπαδούλες. Το αλεύρι της παπαδούλας ήταν νόστιμο.

Β’ ΦΑΣΗ-κάστανα ήμερα («αμπουλιασμένα»-μπολιασμένα). Στη δεκαετία του ’30 και συγκεκριμένα μετά το 1938 (από τότε λειτουργεί ενορία στην Κάτω Σκοτίνα) πολλοί τακτοποιούνται και διαμένουν στο κάτω χωριό μετατρέποντας τις καλύβες σε σπίτια.

Μετά το τέλος του Εμφυλίου τα πράγματα παίρνουν άλλη μορφή. Έχουμε ιλιγγιώδη αλλαγή. Το χωριό είναι συμμαζεμένο στην Κάτω Σκοτίνα. Έκτοτε και μέχρι τις μέρες μας η εκμετάλλευση και η ενασχόληση με το κάστανο δραστηριοποιείται πυρετωδώς. Το φαινόμενο ποικίλλει. Συντελεί πρώτον στην αλλαγή του τοπίου. Το δάσος χτενίζεται. Καστανιές αναπτύσσονται, κουμαριές εξολοθρεύονται. Τα λακκώματα στερεύουν γιατί τα νερά μεταφέρονται με λάστιχα στη ρίζα της καστανιάς. Και δεύτερον στην ικανοποιητική οικονομική απόδοση του κάστανου. Οι συνέπειες γνωστές: Η άμιλλα στο προσκήνιο. Περιβόλια πολλαπλασιάζονται, κασταναριά απλώνονται. Μονοπάτια και δρομίσκοι εμφανίζονται ή εξαφανίζονται, αναλόγως.
----------
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ απο την 6η Καστανογιορτή

Συντελεστές;

Οι πρόεδροι των συλλόγων αντιστοίχως: αριστερά Βαγγέλης Καλαμάρας της Πνευματικής Κίνησης Σκοτίνας και δεξια Κώστας Γανωτής των Φίλων Εθελοντών Σκοτίνας.