Έθιμα: Χοροί στα "Στυλάτ΄κα"

 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΣΟΦΙΑ ΒΛΕΤΣΗ-ΝΙΚΟΛΟΥ

 

      Καλοκαίρι του1980. Η Σοφία Βλέτση, σύζυγος του Δημητρού Νικολού (Λιτόχωρο) ανοίγει κουβέντα για τραγούδια, χορούς και πανηγυρικές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνταν προπολεμικά στην Άνω Σκοτίνα. «Έβαζε» ο τόπος  τόσο στον «Πλάτανο» (πλατεία), όσο και στην αυλή «τς Στύλινας», στα «Στυλάτκα».

 

ΤΟΠΙΚΟ ΙΔΙΩΜΑ: Απ' τζ Γιργουλούς τς Τσιβώς του σπίτ', π' ντ Γκόρ' μέχρι πέρα, στα Στυλάτκα πέρα γένουνταν χουροί. Οι πιρασμένις φουρούσαν τσιούντις, πιρούκις, τσιούντις μιγάλις. Έβαναν κι ένα φλουρί στ' μέσ' μι κουρδέλα. Κι ένα φλουρί στ' μέσ' είχαν πίσου. Κι αρραβουνιασμένις κι πιρασμένις. Πήγινάμι κι μεις τα κουρίτσια τα μικρά απ' του σχουλείου. Κι λέ' ι μπαρμπα Θανάης ι Καρκαφίρς: «Δγήτι, αυτοί οι διαβόλ' πώς χουρεύν!».

 

Ι πατέραζ μ' κι όλ' οι άλλ' σιργιανούσαν ικεί. Μιγάλους χουρός. Άλλ' φουρά ένα χουρό οι άντρις κι απέξου οι γναίκις άλλουν χουρόν. Χουρίς όργανα. Μι τραγούδια. Ότι γιουρτή να τύχινι, απ' του χειμώνα μέχρι του Πάσχα.  Τραγδούσαν οι μάνις μας: Η Μπατζιόλινα η Μαρία, η μάνα μ', η θεια Γραμματή Κουνόμινα, η Νάσινα Καρκαφίρινα, η τχια 'Ρακλίνινα. Κι άλλις πουλλές. Στου τέλους που τιλείουνι ι χουρόςμαζεύουνταν κι ήλιγαν του τιλιφταίου τραγούδ', όταν χαλούσι ι χουρός:

 

Μη χαλνά, λιναριά,

μη χαλνάτι του χουρό,

είμι ξένους κι να ιδώ.

Είμι ξέ, λιναριά, είμι ξένους κι να ιδώ

την κουρφή, τουν Έλυμπου.

 

Αμπδούσαν οι μανιές. Είχαν πουδές, τσιούντις, ωραία φακιόλια. Ιμείς μικρά κουριτσάκια πιρδικλώνουμάσταν στα πόδια μι τς μιγάλ'. Μια φουρά ι Θανάης ι Οικουνόμους κυνηγούσι ντ Βικτώρια να ντ μπχιάσ'. Μας έκανι σαλάτα αυτός. Μας έφιρνι γύρου-γύρου. Γυρουβουλιά.

 

 

ΑΝΩ ΣΚΟΤΙΝΑ

 

       

  1. Αυλή Στύλινας

 

2. Σπιτι "τς Τσιβώς"-Παρασκευώς Γιργολά 

 

3. Σπίτι Γκόρη

 

ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΗ: Από το σπίτι της Παρασκευώς του Γεργολά κι από του Γκόρη μέχρι πέρα στη γειτονιά του Στύλου στήνονταν χοροί. Οι ηλικιωμένες φορούσαν μαντήλια, περούκες. Μεγάλα μαντήλια. Βάζανε στη μέση κι ένα φλουρί δεμένο με κορδέλα. Επίσης ένα άλλο φλουρί πίσω στη μέση. Στο χορό παίρνανε μέρος και αρραβωνιασμένες και ηλικιωμένες. Πηγαίναμε και εμείς τα μικρά κορίτσι, μαθητόκοσμος.  Αφού μια φορά είπε ο μακαρίτης Θανάσης Καρκαφίρης: «Δείτε πως χορεύουν τα διαβολάκια!»).

 

  Ο πατέρας μου και οι υπόλοιποι σεργιανούσαν. Μεγάλος χορός. Άλλες φορές σχημάτιζαν ένα χορό οι άντρες κι έναν οι γυναίκες απ' έξω. Χόρευαν χωρίς όργανα. Με τα τραγούδια. Όποια γιορτή κι αν τύχαινε. Από το χειμώνα μέχρι το Πάσχα. Χορεύαμε. Τραγουδούσαν οι μάνες μας: Η Μαρία του Μπατζιόλα, η μάνα μου, η θεια Γραμματή του Οικονόμου, η γυναίκα του Θανάση Καρκαφίρη, η θεια Τριανταφυλλιά, γυναίκα του Ηρακλή Δάμπλια. Και άλλες πολλές, Όταν πια τελείωνε το γλέντι,  συγκεντρώνονταν και έλεγαν το τελευταίο τραγούδι, καθώς ο χορός χαλούσε:

 

  Μη χαλνά, λιναριά,

μη χαλνάτι του χουρό,

είμι ξένους κι να ιδώ.

Είμι ξέ, λιναριά, είμι ξένους κι να ιδώ

την κουρφή, τουν Έλυμπου.

 

  Πηδούσαν οι γιαγιές. Φορούσαν ποδιές, μαντήλια, ωραία φακιόλια. χαρούμενα. Εμείς, σαν μικρά κοριτσάκια που ήμασταν, μπαίναμε στο χορό και μπερδεύαμε τα πόδια μας με τα πόδια των μεγάλων. Μια φορά μάλιστα ο Θανάσης Οικονόμου απειλώντας τη Βικτώρια (αδερφή μου), έτρεξε να την πιάσει. Αυτός τα 'κανε άνω κάτω. Εμείς τρέχαμε και αυτός εξακολουθούσε να μας κυνηγάει γύρω-γύρω.

 

ΣΤΕΝΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

 

Γονείς: Αθανάσιος Βλέτσης και Μπουλιώ (Βαγγελιώ) Παραμύθα

 

Παιδιά του Θανάση και Μπουλιώς:

 

1. Σοφία, σύζυγος Δημήτριος (Μήτρος) Νικολός

2. Γιώργος, πέθανε νέος

3. Διονύσης, δάσκαλος, σύζυγος από Λιτόχωρο

4. Βασίλης, ιερέας, σ. από Θεσσαλονίκη

5. Βικτωρία-Μπιτόρου, σ. Μιχάλης Ν. Γερομιχαλός

6. Πολυξένη, σ. από Λιτόχωρο

7. Κατίνα, σ. Κώτσιος Μ. Πολυχρός

8. Μήτσιος, σ. Καλλιόπα Θεοχ. Καρκαφίρη-Σουγκαρέλα

9. Λευτέρης, φιλόλογος, σ. εκτός Σκοτίνας

10. Καλλιόπη  

11. Γιώργος, σ, εκτός Σκοτίνας

12. Θωμάς, δάσκαλος, σ. εκτός Σκοτίνας

 

----------

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ο Διονύσης Στύλος-Τσιακμάκης, σε σχετική συνέντευξη (καλοκαίρι 1982) τονίζει: «Ο «Γιωργάκς-Τσιπόρης πήρε γυναίκα Σκοτινιώτισσα χήρα, Στύλινα. Από κει πήρε το όνομα «Στύλος» και η περίφημη άπλα της αυλής ονομάστηκε Αυλή της Στύλινας, Τα σύνορα ήταν: «Στέργιος Μ. Γιρμπχαλός, Μήτρος Γερομιχαλός, απού πάν’ Κουτσιβάτκου, απού δώ τ’ Κουντουγιώρ’».