ΤΕΧΝΗ: ιεροψάλτες Σκοτίνας

Ψάλτες που «έφυγαν»

          Διανύουμε την περίοδο του Τριωδίου (αρχίζει την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου και τελειώνει το Μέγα Σάββατο). Για τον ψάλτη αποτελεί «θεία τρέλα». Στους παλιούς ψάλτες του χωριού μου αφιερώνεται η παρούσα ανάρτηση με ευλάβεια και σεβασμό .

Διευκρίνιση 1η: στη λίστα τηρείται απόλυτη αλφαβητική σειρά.
Διευκρίνιση 2η: στους ιεροψάλτες περιλαμβάνονται και οι βοηθοί τους. Αυτοί είναι αξιέπαινοι και θεωρούνται απαραίτητοι στην εξυπηρέτηση του εκκλησιαστικού έργου.

Διευκρίνιση 3η. Το μουσικό κομμάτι "της μετανοίας..." είναι παρμένο από το βιβλίο "Όρθρος" του Χρύσανθου Θεοδοσόπουλου.

 
                                                     ΟΝΟΜΑΤΑ ΚΑΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ (σωζόμενες)

Α. Άνω Σκοτίνα-ενορία Κοίμησης της Θεοτόκου

1. Βλέτσης Αθανάσιος του Γεωργίου

2. Βλέτσης Βασίλειος του Αθανασίου

3. Δάμπλιας Αθανάσιος του Ιωάννου
4. Δήμος-Νικολός Λιόλιας (Γεώργιος)

5.  Καλιαμπός Απόστολος του Ιωάννου

6. Κοτσιβός Ιωάννης (*)

7. Μπιλιάγκας Γεώργιος του Ιωάννου

8. Μπιλιάγκας Ιωάννης του Γεωργίου

9. Μπουκουβάλας Ιωάννης (**)

10. Οικονόμου Αθανάσιος του παπά Λεωνίδα

11. Παπαζιώγας Βασίλειος του Αθανασίου

12. Παραμύθας Αναγνώστης-Αθανάσιος (***).
13. Σακελλάρης-Παπαχρήστος Θωμάς

14. Σκρέτας Πουτιός του Ιωάννου

15. Τράντας Νικόλαος του Χρήστου

----------

* Για τον Γιάννη Κοτσιβό η ψαλμωδία ήταν τρόπος ζωής. Ο Απόστολος Καλιαμπός, σε σχετική συνέντευξη (1980) τονίζει: "Ι μακαρίτς ι Γιάντζ ι Κουτσιβός ήταν ιεροψάλτης πρακτικός. Μάθινι απ'  τα τραγούδια. Ήταν βροντόφωνος. Είχαμι μια τρουχαλιά (σωρός από τρόχαλα) κι πήγινι κι ήλιγι το Ευαγγέλιο της Αγάπης. Του ’λιγι απέξου.  Νύχτα. "Και υπέρ του καταξιωθήναι ημάς της ακροάσεως του Αγίου Ευαγγελίου…Ούσης οψίας τη ημέρα εκείνη…" (Πρόκειται για ένα από τα έντεκα εωθινά ευαγγέλια που διαβάζονται εναλλάξ στον όρθρο των Κυριακών).

** 1910. Τελείται αρχιερατική Θεία Λειτουργία στην "Παναγία" (Άνω Σκοτίνα). Ο Αστέριος Μ. Γερομιχαλός (1897-1987) το 1980 μου εκμυστηρεύτηκε: "Του γκιρό που ήταν να πουν τουν Απόστουλου (την ώρα του Αποστολικού αναγνώσματος) ι δισπότς  (Παρθένιος Βαρδάκας (1867-1934) κοιτούσι προς τα πάν' κι ήλιγι "Κύριε, Κύριε, επίβλεψον εξ ουρανού". Ι μακαρίτς ι Νάσιους ι Καραμπίνας μουρμούρσι· "Αυτός συνδέιτι μι του Θιό τώρα". Ι αριστιρός ψάλτς Μπουκουβάλας γέλασι. Ι δισπότς είπι: "αυτός που γέλασι να βγει όξου". 

*** Ο Αθανάσιος Παραμύθας γνώριζε Βυζαντινή μουσική (η προσωνυμία "Αναγνώστης" οφείλεται στη χειροθεσία που του έγινε από τον επίσκοπο διαβάζοντας σχετική ευχή). Λαμπαδάριο (αριστερό ψάλτη) είχε τον Ιωάννη Μπουκουβάλα.

Βλέτσης Αθανάσιος του Γεωργίου (1889-1982). 

Δάσκαλος αυστηρός, δίκαιος, πειστικός.

          

Θωμάς Σακελλάρης του παπά Χρήστου (1905-1948). Στα 
αριστερά του έψελνε ο Απόστολος Καλιαμπός, ο οποίος 
στις 2.4.1982 μου αποκάλυψε: "ο Θωμάς με βοήθησε 
στην ψαλτική.  Απ αυτόν πήρα πατήματα και θάρρος". 

Νικόλαος Τράντας του Χρήστου (1911-1988)

Τον θυμάμαι: Έψελνε στο αριστερό αναλόγιο της "Παναγίας"  
(Άνω Σκοτίνα). Στεκόμουνα απέναντί του και τον άκουγα με προσοχή. 
Φωνή γλυκιά, απαλή, συρτή. 

Ιωάννης Δήμος-Νικολός του Λιόλια. Στις αρχές της 
δεκαετίας του '40 έψελνε και τραγουδούσε βοσκώντας 
τα γίδια στα βουνά του Κάτω Ολύμπου. Το 1946 
συναντηθήκαμε στην τοποθεσία "Χούχλο". Με φώναξε
και επιμόνως με παρότρυνε: "Γιάννη, άσε τα γίδια 
και πάνε να μάθεις γράμματα". Με εφοδίασε, μάλιστα,
με Σύνοψη, από όπου μάθαινα τα τροπάρια.

Β. Κάτω Σκοτίνα-ενορία Αγίου Γεωργίου

1. Βλέτσης Ελευθέριος του Αθανασίου

2. Δάμπλιας Νικόλαος του Θεοχάρη

3. Δήμος-Νικολός Δημήτριος του Λιόλια

4. Δήμος-Νικολός Ιωάννης του Λιόλια
5. Καλαμάρας Γεώργιος του Δημητρίου

6. Καλαμάρας Δημήτριος του Γεωργίου

7. Κοτσιβός Θεοχάρης του Αθανασίου
8. Κουμουρτζής Ιωάννης του Εμμανουήλ

9. Κουμουρτζής Μανόλης του Ιωάννη

10. Μπιλιάγκας Αθανάσιος του Γρηγορίου

11. Πινακάς Νικόλαος του Δημητρίου

12. Συντριβάνης Αθανάσιος του Διονυσίου

Ιωάννης Κουμουρτζής του Εμμανουήλ (1890-1970)

Ο αείμνηστος Ιωάννης Κουμουρτζής διακρίνονταν για το  
ήρεμο ύφος και βαθύ ήθος. Φρόντιζε η φωνή να είναι ήρεμη, χωρίς
"εκτινάξεις" (*).
----------
*   "η φωνή του ψάλτη  είναι ο αόρατος φίλος" (Π. Αναγνώστου, 
πρωτοψάλτης, τηλεοπτική εκπομπή 22.2.20).  

Δημήτριος Καλαμάρας του Γεωργίου (1928-1997). 

Η ένταση της φωνής του ήταν συνεχής. "Έβαζι ν' 
ικκλησιά", λέγανε οι Σκοτινιώτες. Δηλαδή το
ψάλσιμο του Καλαμάρα λάμπρυνε την Εκκλησία.

Έψελνε μέχρι το 1972. Έκτοτε αναλαμβάνει 
το ψαλτήρι ο γιος του  Γιώργος.

Κουμουρτζής Μανόλης του Ιωάννου(1928-1992). 

Θυμάμαι και συγκινούμαι. Πριν "αποχωρήσει" 
από τη ζωή, με κάλεσε να ψάλουμε μαζί στον Άγιο Αθανάσιο της 
Άνω Σκοτίνας. Έκτοτε ο ναός μανταλώθηκε και δεν ξανάνοιξε πια!
Το αυτό πράξαμε και για τον Αϊ-Λιά, που κι αυτός μένει "βουβός".

Γιώργος Καλαμάρας του Δημητρίου (1929-2019) Για 
αρκετό διάστημα εξυπηρέτησε τον Άγιο Γεώργιο και 
παρεκκλήσια του χωριού.
Όσες φορές πλησίαζα στο αναλόγιο, μου παραχωρούσε 
ελεύθερα το στασίδι. "Γιαννάκη -έτσι με αποκαλούσε- 
το στασίδι είναι δικό σου!".






Ελευθέριος Βλέτσης του Αθανασίου (1935-2020).
Με τον Λευτέρη συναντιόμασταν στο χωριό
όταν "έπεφταν" διακοπές. Λόγω της ιδιότητάς του 
(φιλόλογος) εκτελούσε καθαρά τους φθόγγους 
διαβάζοντας ευκρινώς τροπάρι και  συναξάρι.

Νικόλαος Δάμπλιας του Θεοχάρη (1944-2010).

Για τον κουμπάρο μου Νίκο υπογραμμίζω: 
Παράλληλα με τη δουλειά του εκπαιδευτικού, 
εξυπηρέτησε και το ιερό Αναλόγιο. Στη δεύτερη 
περίπτωση (ως συνταξιούχος) προσέφερε θετικό 
έργο στον Αϊ-Γιώργη Σκοτίνας.

Αθανάσιος Μπιλιάγκας του Γρηγορίου (1936-2016).

Συνεργάστηκε με τον Γιώργο Καλαμάρα. Στο τέλος της 
θείας Λειτουργίας στο εξωκκλήσι  του Άγίου Νικολάου
"ο Χαλάλιος". Μου είπε: 
      -"Γιάννη, ακούω ψάλτες από κασέτες"
      -"Θανάση, αυτό είναι το λιγότερο. Να ξέρεις ότι το 
Αναλόγιο είναι ο καλύτερος δάσκαλος".

 



Αθανάσιος Συντριβάνης του Διονυσίου (1938-2018). Με μεράκι
πλησίαζε τον ψάλτη. Στο πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής με 
ρωτάει: 
      -"Πως πιάνουν τον πρώτο ήχο"; 
      -"Θα σιγοτραγουδάς μέσα σου το δημοτικό τραγούδι: 
"Βασιλικέ μ' τριόκλουνι" (*).

---------- 

* Λίγο τραγούδι:

            "Βασιλικέ μ’ τριόκλουνι μι τα σαράντα φύλλα,

          πού’ σαν ιψές, πού ’σαν προυψές,

          κι αντιπρουψές, γιέ μ’,  του βράδυ;

          

          -Ιψές ήμαν στη μάνα μου, προυψές στην αδιρφή μου

          κι  απόψι θα ξινιτευτώ πολύ μακριά στα ξένα".

         ---------- 
ΕΙΚΟΝΕΣ:

Πανηγύρι της Ανάληψης ("Χριστός" στις Κότρες).

Στο ψαλτήρι (Αναλόγιο) ο Μανόλης Κουμουρτζής. 

Πανηγύρι της "Παναϊάς"-Γενέθλια της Παναγίας 8.9.2010.

Ο Λευτέρης Βλέτσης διαβάζει τον Εξάψαλμο.