Λακκώματα: η Ζλιάνα

Επεξηγήσεις στα τοπωνύμια

1. Ζηλιάνα, ο μεγάλος χείμαρρος που αποτελεί φυσικό όριο α) Ολύμπου και Κάτω Ολύμπου, β) Σκοτίνας και Λεπτοκαρυάς. Η ονομασία από το αρχαίο συς=αγριογούρουνο. Στο χωριό τη λέμε Ζλιάνα (Ζηλιάνα-Ζυλιάνα-Ζλιάνα), «όσις πέτρις έχ’ η Ζλιάνα, τόσα πιάτα έπλινα σ’ ν’ Αμιρική» (πατριώτης μετανάστης στην Αμερική). Περισσότερα βλέπε ανάρτηση 25.2.14.

2. Παραμύθας, τοπων. στον Γιαλό της Σκοτίνας, αριστερότερα της Βίδρας, όπου η περιοχή ΕΟΤ. Έχουμε και επώνυμο Παραμύθας. Πιθανόν η καταγωγή των παππούδων από την Παραμυθιά. (Βίδρα (η), στην παραλία της Σκοτίνας. πιθανόν από το βίδρα=ενυδρίς).

3. Κφάλα, (η), τοπων. πιο κάτω από το Ξιροζύλιανο-Σκοτινιώτικο (Θωμάς Α. Σκρέτας).

4. Σεντούκια, βλέπε ανάρτηση 6.3.15

5. Καλόηρος, τοπων. κοντά στη Ζιλιάνα προς Λεπτοκαρυά (από Σκοτίνα),

6. Κρεβάτια, βλέπε ανάρτηση 6.5.15.

7. Βατσίνια (τα), τοπων. στην Άνω Σκοτίνα, παραπάνω από την "Τούμπα". Το όνομα προφανώς από τα πολλά χαμόκλαδα με βατσινιές.

8. Σιουλνάρια, (τα), κρυστάλλινο νερό βγαίνει (χουχουτίζει) από τα βράχια. Το νερό «πηγάζει απού μέσα του βριάχου. Είχι νιρό, πηγή ψηλά στ’ μπάρμπα Γιώρ’ Ντάμπλια τς καστανιές. Τραβάει κι απ τζ Γούρνις μια πηγή. Κι χάνιτι το νιρό ώσπου να βγει στα Καγκιόλια σιακάτ’ (Καγκιόλια, βλ. ανάρτηση 6.5.15). Απού ‘κεί στα Σιντούκια κι ινώνιτι μι τζ Ζλιάνα. Ινώνιτι μι του λάκκου τζ Ντουργιανής κι πααίν’ στου Γιαλό, στου Μπαραμύθα», (παρέα: Τσιαπάρης Νικόλαος του Μιχαήλ, Τσιαπάρης Νικόλαος του Διονύση, Μητσιάνης Νικόλαος του Θωμά και άλλοι).

9. Αϊ-Νικόλας Χαλάλιος, βλέπε ανάρτηση 25.5.14.

10. Γούρνες, τοπων. προς β. της Άνω Σκοτίνας, δροσερό ποταμάκι με κοκκινωπές όχθες. Απ' εκεί βγάζανε κοκκινόχωμα οι γυναίκες. 'Έφτιαχναν στην αρχή λαγούμια, γούρνες, που λέμε, με τα σκεπάρνια. Το κοκκινόχωμα το χρησιμοποιούσαν για τη βαφή των δαπέδων του σπιτιού κι "άλειφαν κι τς πουδές» (ποδιές), ενώ το άσπρο χώμα το χρησιμοποιούσαν "για τα όρθια τοίχια" (τους τοίχους). Στις Γούρνες οι βοσκοί αναπαύονταν και απολάμβαναν το δροσερό νερό της ομώνυμης βρύσης. Μια φορά, το 1945, δυο τσομπαναραίοι (παρών κι εγώ) βάλανε στοίχημα ποιος θα πιει περισσότερα παγούρια νερό. Το στοίχημα το κέρδισε ο Α. Γ.

11. Τούμπα, ο περίφημος λάκκος «τς Τούμπας» που τα νερά του έρχονται «απ’ τς Μύλ’» (τους Μύλους).

12. Μύλοι (οι), τοπων. στο δρόμο από Άνω Σκοτίνα προς Καλλιπεύκη. "Οι Ζιργιώτις κατά το 1926-27 νομίζω, πήγαν νύχτα κι έχτισαν δικούς τους μύλους. Μέσ' σ' τς Μύλ' τζ δικοί μας, τς παλοί, βάλαν οι Ζιργιώτις πέτρις, καρούτις κι τς κατέκτησαν. Οι δικοί μας πήραν χαμπάρ' απ' του χουργιό κι σκώθκαν κι συνηνουήθκαν κι παν τ' νύχτα κι γκρέμσαν τς μύλ'. Πιάσαν τους μυλουνάδις, τους έδειραν. Μιτά έγινι προυσφυγή (στο δικαστήριο), παν' στ' Λάρσα κι έκατσαν φυλακή" (Διονύσης Στύλος-Τσιακμάκης, 1980).

13. Δουργιανή, βλέπε ανάρτηση 21.1.14, 8.3.15

14. Καραβίδα, βλέπε ανάρτηση 22.9.14

15. Συκαμινέα, (η Σκαμνιά), χωριό του Ολύμπου, "τα παλιά τα χρόνια αγόραζα σαρδέλλις απ' του Γιαλό τς Σκουτίνας. Τς έβαζα σι δυο κάσις, τς φόρτουνα στου μπλάρ' κι τς πήγινα σιαπάν' σ' τ' Σκαμνιά κι ζ Μπουλιάνα" (Απόστολος Ι. Καλιαμπός, 1976).

16. Καρυά, Ολύμπου σε απόσταση 38 χλμ. από Ελασσόνα (υψ. 900 μ.).

17. Κανάλια, "Το κανάλι εκ του λατινικού canalis=οχετός, διώρυξ, τάφρος. Εκ τούτου και η έρημος σήμερον παλαιά μεγάλη Μονή των Κανάλων ή Καναλίων εις την αριστεράν όχθην του Συός επί του Ολύμπου" (Π. Ν. Αναγνωστόπουλος, η αρχαία ολυμπική Πιερία, σελ. 30).

18. Μπεκλέση (κατά τους Σκοτινιώτες Μπιχτέσ’).

19. Μονή Κανάλων (σταυροπηγιακή), αφιερωμένη στη Γέννηση της Θεοτόκου.

20. Γρίβας και Καβρόλακκας (Καβουρόλακκας), λάκκοι που πηγάζουν από τα μέρη της Άνω Λεπτοκαρυάς και εκβάλλουν στη Ζλιάνα, στον «Καλόηρο».

----------

ΕΙΚΟΝΕΣ