Κατοχή: Ιωάννης Δήμος-Νικολός

Οι Γερμανοί στη Σκοτίνα

      Ο Γιάννης Δήμος-Νικολός του Γεωργίου (στη Σκοτίνα τον ξέρουν με την επωνυμία «ι Γιάντζ τ’ Λιόλια τ’ Ντήμ’») μου «ενεχείρισε» τετράδιο με προσωπικές σημειώσεις του (εκφράζω εγκάρδια την ευγνωμοσύνη μου). Επί το πλείστον τα γραφόμενά του αναφέρονται στα χρόνια Κατοχής και Εμφυλίου. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στην ποιμενική ζωή, τσοπάνης στα γίδια. Μετά τον πόλεμο κατατάχτηκε στη Χωροφυλακή (1954-79). Εκεί, εκτός από την υπηρεσιακή του ενασχόληση, δαπάνησε πολύ χρόνο σε γραμματική και εγκυκλοπαιδική μόρφωση. Εξάλλου από την μικρή ηλικία διακρίνονταν για το μεράκι στην ψαλτική τέχνη και οργάνωση. Συνήθιζε να τηρεί σημειώσεις για κάθε φάση της ζωής. Στο προσωπικό του τετράδιο, αναφερόμενος στην επιδρομή των Γερμανών, σημειώνει:                                                       

«Το 1941 το Πάσχα, 20 Απριλίου οι Γερμανοί έφτασαν στην Κάτω Σκοτίνα και από κει βγήκανε στην Άνω Σκοτίνα. Εμείς ήμασταν  στην επάνω Σκοτίνα. Ενθυμούμαι στο μέρος  που ήτο το

μαγαζί, στο υπόγειο. Εκεί είχαμε μια μαλτέζα γίδα και ένα κατσικάκι. Οι Γερμανοί ήταν πολύς στρατός.

Οι Γερμανοί, ξαπλώσανε στην αυλή κουρασμένοι μέσα στο μέρος που είχαμε το μαγαζί, είχαμε τη γίδα με το κατσίκι. Οι Γερμανοί χτύπησαν την πόρτα, την ανοίξανε και μπήκαν μέσα. Η γίδα με το κατσίκι βελάζανε, αλλά δεν τα πειράξανε οι Γερμανοί. Επειδή ήταν κουρασμένοι πολύ, κοιμηθήκανε. Άλλοι ήλθανε επάνω στην πόρτα και φωνάζανε, ανοίξανε. Φωνάζανε γερμανικά, μετά θυμώσανε και χτυπούσαν την πόρτα με τον υποκόπανο του ντουφεκιού τόσο πολύ δυνατά, που δεν ημπορέσανε να την ανοίξουν. Ενθυμούμαι πολύ καλά χτυπούσαν, φωνάζανε. Εμείς όλοι φοβισμένοι μέσα, Κατεβήκανε κάτω μετά, αφού δεν τους ανοίξαμε κοιμήθηκαν στην αυλή, όπου ήταν η κληματαριά. Τα όπλα τεταγμένα μπροστά τους. Φαίνεται ήταν πολύ κουρασμένοι. Εγώ άκουγα τα γίδια να βελάζουνε. Για μια στιγμή ανοίγω και κατεβαίνω κάτω, φωνάζω τα γίδια και πατούσα επάνω τους. Χωρίς να σκεφθώ ότι διέτρεχα κίνδυνο να τους πατώ  πηγαίνω προς το μπαχτσέ, στο κλήμα, στο ίσιωμα στην κερασιά 50 έως 70 μέτρα μακριά και κρύφτηκα σ' ένα φράχτη, ώσπου φύγανε οι Γερμανοί προς το Νεζερό, Πούρλια, Παντελεήμονα και εμείς κρυφτήκαμε στη Γούρνα Καλογριάς πολλές οικογένειες. Ήταν και η οικογένεια του Αποστόλου Γερομιχαλού του Αθανασίου, η Ουρανία του Μάνου, η ξαδέρφη μου. Τα αεροπλάνα βούιζαν και σφυροκοπούσαν βομβαρδίζοντας το Κάστρο και τα γύρω βουνά. Τρόμος και φόβος υπήρχε. Οι Γερμανοί ήταν πολλοί με μεταγωγικά προς την Γαργάνη, Φουνουμούνη, σ' ένα γκρεμό. Πήγαμε μετά από λίγες μέρες στον παλιό δρόμο που πηγαίνει στο Νεζερό. Πέσανε πολλά ζώα των Γερμανών ή τα γκρεμίσανε αυτοί λόγω που ήταν πολύ κουρασμένα και δεν ημπορούσαν να περπατήσουν. Τα παρατήσανε λόγω υπερκόπωσης.

Τον πατέρα μου στην Κάτω Σκοτίνα τον συνάντησαν στο μαγαζί. Είχαμε μαγαζί παντοπωλείο. Ένας μεγάλος Γερμανός υποστράτηγος έμεινε εκεί ένα βράδυ και τον έδωσε μια καραβάνα γερμανικιά, όπου η μακαρίτσα η μάνα μου, με την πείνα που άρχισε σε μας, μου έφερνε φαγητό έξω στις Κότρες, Καγκιόλια, Σταλαματιά και το έτρωγα όλο από την πείνα που είχα. Θέλω να υπενθυμίσω γι’ αυτό, πως η καραβάνα ήταν πολύ μεγάλη και έπαιρνε πολύ φαγητό.

      

----------

ΕΙΚΟΝΕΣ

              Εορταστική εκδήλωση του συλλόγου των απανταχού Σκοτινιωτών "Καλλίνικος" 
              σε κοσμική ταβέρνα Θεσσαλονίκης (δεκαετία 1980). Ο αείμνηστος Γιάννης 
              πάντα παρών. Διακρίνονται από αριστερά: Γιάννης Καλιαμπός, Γιάννης Νικολός 
              με τη σύζυγό του Μαρία, Ελένη Γερομιχαλού με τον σύζυγό της Γιώργο Οικονόμου, 
              Κατίνα Κουκουλιάρα-Γερομιχαλού.

 

                                                   Τα «Μαγγούρια» στο βάθος αριστερά.

                                      Μπροστά διακρίνεται η «Παναγία» τηςΆνω Σκοτίνας
  

 

     
 Το πλάτωμα «Κότρες» Η φωτογραφία παρμένη από τα «Μνημόρια». Μπροστά μας διακρίνονται: α) ρέμα «Μπαρτζόη», β) μπαΐρι-πλάτωμα στις Κότρες (κτήμα του μακαρίτη Μανόλη Δάμπλια), γ) στο βάθος αριστερά η κορυφή «Δουργιανή» και δ) δεξιά οι κορυφογραμμές του Ολύμπου.

Επεξήγηση τοπωνυμίων:

Γαργάν' (η), τοπων. και μεγάλος λάκκος ανάμεσα στη Σκοτίνα και Καλλιπεύκη. Από 'κεί και το νερό απ' ντ Γαργάν', που το φέρανε στο χωριό.

Γούρνα Καλογριάς (η), στην Άνω Σκοτίνα, κοντά στα Μαγκούρια. Υπάρχει ένας μεγάλος βράχος σαν "μπιστιριά" (σπηλιά). Πλησιάζει κανείς εκεί έχοντας οδηγό τον λάκκο του Κουμουρτζή και στη συνέχεια το λάκκο «ντ Γιαννιού». Κατά την παράδοση μια καλογριά "ξέφυγι απ' Μπαρθέν', παν κι ντ βρήκαν σι μια γούρνα" (κάποια καλογριά πέρασε από την Παρθένη και κρύφτηκε στη γούρνα αυτή).  Ήταν μετόχι με βακούφικα περιβόλια. Τώρα τα έχουν υλοτομήσει.
Καγκιόλια (τα), τοπων. προς τις Κότρες, επειδή ο δρόμος είναι καγκελοειδής.

Κότρες (οι), βλέπε ανάρτηση 22/9/13.

Κρεβάτια, τοπωνύμιο πέρα από τα Καγκιόλια, στο λάκκο, κάτω από το Μελίσι.

Μπαρτζόη (η), τοπων. βδ. της Κάτω Σκοτίνας, από το σπάρτζα=σπάρτα (ο τόπος έχει πολλά σπάρτα).

Μνημόργια (τα), τοπων. βδ. της Κάτω Σκοτίνας, ανεβαίνοντας από Βασίλα προς Χριστό.  Η ονομασία οφείλεται στο γεγονός ότι εκεί βρέθηκαν μνήματα (λατ. memorium). Υπήρχε συνοικισμός, οι κάτοικοι του οποίου ήρθαν στα μαχαίρια με τους κατοίκους του άλλου συνοικισμού "Αγ. Παρασκευή". Άλλη εκδοχή: τα μνήματα αυτά ήταν τα όρια των χωριών Κότρις και Αγ. Παρασκευή (μνήματα-όρια), αλ. λιμόρια=μνήματα (χρονικά Χαλκιδικής).

Παρθέν' (η), τοπων. στην Άνω Σκοτίνα πηγαίνοντας προς τον Τρανό τον Πλάτανο. Από την Παρθένο Μαρία, επειδή απ' εκεί περνάει η λιτάνευση της ιερής εικόνας της Παναγίας κατά το πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου, "καλουέρκου του μέρους" (Γιάννης Δήμος-Νικολός).

Σταλαματιά (η), βλέπε 10/9/14

Φουν(λ)ουμούν' (η), τοπων. Στην Άνω Σκοτίνα, "μόλις πιρνούμι ντ Γαργάν', είνι ξισφαϊσιά μιγάλ' κι στου μπάτου έβγινι νιρό" (Δημητρός Παπαγεωργίου) (μόλις περνάμε την τοποθεσία «Γαργάνη», συναντάς μια απότομη γυμνή πλαγιά, που στο κάτω μέρος υπάρχει πηγή νερού).