Εμφύλιος: θάνατος Παντελή Κοκράνη (1946)

 

Παντελής Κοκράνης με τη σύζυγό του Τασούλα Ηρ Δάμπλια

Η Καλλιόπα Κοκράνη, εγγονή του Παντελή και σύζυγος του Παύλου Στύλου, μου έδωσε συνέντευξη (10 Ιουλίου 1995) με κύριο θέμα το θάνατο του παππού της στα χρόνια του Εμφυλίου:

ΤΟΠΙΚΟ ΙΔΙΩΜΑ: Ήταν ένας άνθρουπους που υπηριτούσι του στρατό. Χουρουφύλακας. Αυτός σι όλα τ’ τα χρόνια του όπλου’ π’ τουν ώμου δε ντου άφινι. Μια ζουή έτσ’ ήταν ι παππούς. Του γκυνηγούσαν όμους. Πουλύ του γκυνηγούσαν να τουν πχιάζν. Όταν έπχιαναν αυτοί ιδώ, "αχ, -ν’ ήλιγι ντ’ γιαγιά μας ν’ Ντασιούλου- μη φουβάσι, ιμένα δε μι πχιάν’».  Τουν έπχιασαν στ’ Λιφτουκαρυά’ του’ 46 σ’ τς  24 Σ/βρίου. Του μπχιάσαν ιχμάλουτουν κι τς λέ’: «Αδέρφια είμιστι. Κι σεις αδέρφια κι μεις αδέρφια. Ν’ αγκαλιαστούμι». Αυτοί όμους -ήταν κι η πιθιρόζ μ’ μαζί- λέν’: «Φέγουμι». 

Κι φέγν σιαπάν’. Τουν φουρτών’ σ’ τς πλάτις κι του ντραυματία.  Ανήφορα, ανήφορα, ανήφορα. Κουράζουνταν. Τουν έπιφτι ι τραυματίας. Μ’ ώς πού. Εξήμ’σ’ ώρις είνι ώς Γκαρυά απ’ τ’ Λιφτουκαρυά. Όταν, όμους,  κουράζουνταν ι παππούζ μ’, κάθουνταν κάτ’ ι καημένους κι αυτός τουν δάγκουνι απού πίσου. Όταν πήγαν ζ Γκαρυά, τουν δίκασαν μιταξύ τς αυτοί. Κι μια φουρά μας τα ήλιγι αυτά μια γυναίκα, η Νάσινα Τρακαλίδινα. Αυτή μας ήλιγι ν’ ιστουρία του παππού. Ι Κακάλς * ι Κουκράντζ τουν είχι αδιρφόν του Μπαντιλή. Κι ήλιγι σι’ αυτήν τώρα "πες μου όλ’ τσυνέχεια απ’ τουν αδιρφό μ’, πώς έγινι". Κι αυτή ήλιγι τ’ συνέχεια: «Ικεί ‘π’ του μπήραν, τουν χτυπούσαν πουλύ. Τουν έδιναν, τουν χτυπούσαν, τουν έφκιαναν. Στου τέλους έβαλαν πιτρέλιου κι τουν έκαψαν. Πηδούσι, πηδούσι. Κι μιτά του μπήρι του πουτάμ’».

Αυτή, μας ήλιγι τάχα ότι του μπήρι κι τουν έθαψι κάποιος. Αλλά δε ντουν βρήκαν. Πήγι η μάνα μ’, η γιαγιά μ’, η τχιά μ’ η Κακάλινα η Κουκράνινα κι έψαξαν, αλλά δε ντουν βρήκαν. Μιτά απού πουλλά χρόνια πήγαν, μα τίπουτα. Πρέπ’ του πουτάμ’ να τουν έμασι.

ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΗ: Ήταν ένας άνθρωπος που υπηρετούσε την πατρίδα. Χωροφύλακας. Όλη του η ζωή ήταν στρατός. Το όπλο δεν έφευγε από τον ώμο του. Έτσι ο παππούς πέρασε όλη του τη ζωή. Τον κυνηγούσαν όμως. Τον κυνηγούσαν επίμονα να τον συλλάβουν. Όταν οι αντάρτες πλησίαζαν προς τα μέρη μας, ο παππούς έλεγε στη γιαγιά Τασούλα: «αχ! μη φοβάσαι, δε με συλλαμβάνουν εμένα». Τελικά τον συλλάβανε στη Λεπτοκαρυά το 1946, στις 24 του Σεπτέμβρη. Τον πιάσανε αιχμάλωτο και τους λέει: «Αδέρφια είμαστε. Μεταξύ μας αδέρφια. Δε μένει, παρά να αγκαλιαστούμε». Αυτοί, όμως, -παρών και ο πεθερός μου- λένε: «Μπρος, φεύγουμε».

            Και κάνουν προς τον ανήφορο. Του φορτώνουν στις πλάτες και κάποιον τραυματία. Ανηφορικά, ανηφορικά, ανηφορικά. Κουράστηκαν στο περπάτημα. Κι ο τραυματίας ξεγλιστρούσε από τις πλάτες του και έπεφτε. Κι άντε, μέχρι πού τον πήγαν! Η Καρυά (Ολύμπου) απέχει από τη Λεπτοκαρυά εξήμισυ ώρες δρόμο. Στη διάρκεια, όμως, της διαδρομής ο παππούς κουράζονταν. Σταματούσε και κάθονταν καταγής ο κακόμοιρος να ξεκουραστεί. Να υποφέρει και από τον τραυματία που τον κουβαλούσε στον ώμο. Ο τραυματίας δεν ήθελε καθυστερήσεις στο δρόμο και δάγκωνε τον παππού πίσω στις πλάτες. Όταν, πια, φτάσανε στην Καρυά, όπου και το στρατηγείο τους, οι αντάρτες μεταξύ τους δίκασαν τον παππού. Και όλα αυτά μας τα ομολογούσε αργότερα μια γυναίκα, η Νάσινα Τρακαλίδινα. Αυτή μας εξιστόρησε όλα για τον παππού. Τα έλεγε στον Θεοχάρη Κοκράνη, ο οποίος ήταν αδερφός του Παντελή. Ο Θεοχάρης επιμόνως της έλεγε: «πες μου, σε παρακαλώ, όλη τη συνέχεια για τον αδερφό μου». Κι αυτή εξιστορούσε: «Εκεί, στο σημείο που τον οδήγησαν, τον χτύπαγαν πολύ. Τον δένανε, τον περιπαίζανε. Στο τέλος του βάλανε πετρέλαιο και τον κάψανε. Αυτός από τους πολλούς πόνους πηδούσε, πηδούσε. Ώσπου, στο τέλος, τον πήρε το ποτάμι».

            Η γυναίκα αυτή μας έλεγε ότι τον συμμάζεψε, τάχα, κάποιος και τον έθαψε. Αλλά πουθενά δε βρέθηκε. Πήγαν στα μέρη εκείνα η μάνα μου, η γιαγιά μου και η Κακάλινα Κοκράνινα και ψάξανε. Αλλά δεν τον βρήκαν. Αυτό, βέβαια, έγινε ύστερα από αρκετά χρόνια. Ήταν επόμενο να μη βρουν ίχνη του. Πρέπει το ποτάμι να έσυρε το νεκρό σώμα του.

----------

* το όνομα Κακάλης-Κακάλς (αντί Θεοχάρης) το συναντούμε συχνά στη Σκοτίνα (ι Κακάλς ι Κουτσιβός, Κακάλς τς Κώτσινας…). Ακριβή προέλευση δε γνωρίζουμε. Στα μέρη της Κοζάνης ο Κ. Δ. Ντίνας στο βιβλίο Κοζανίτικα επώνυμα 1759-1916, σελ. 135, τονίζει: «κακάλι, κόκκινο σαρκώδες λοφίο στο κεφάλι του πετεινού, λειρί».

ΣΥΓΓΕΝΕΙΑ ΚΟΚΡΑΝΗ-απόγονοι

Α. Απόστολος, σύζυγος Δήμητρα Κατσαμπέκη

            1. Θωμάς, σ. Καλλιόπη Αθ. Οικονόμου

                        α. Μιχάλης, σ. Χρυσούλα, ξένη

                        β. Παρασκευή, σ. Δ. Σαούλιας

                        γ. Ευγενία

            2. Θεοχάρης, σ. 1) Βάια, 2) Φωτεινή, σ. Μ. Καρκαφίρης-Τσιούρβας

                        α. Χαϊμαδή (υιοθεσία από Δ. Στύλο)

            3. Παντελής, σ. 1. Καλλιόπη Ν. Χασιώτη, 2. Τασιώ Ηρ. Δάμπλια

                         (π. σύζυγος Γ. Χριστινόπουλου-Τέλιου).

                        α. Όλγα, σ. 1. Γιάννης Ν. Γερομιχαλός, 2. Σωτήρης Κατέλας

                        β. Απόστολος, σ. Ανδρονίκη Α. Καρκαφίρη-Τσιούρβα

                                    Καλλιόπη, σ. Παύλος Α. Στύλος-Ματσιούλας     

Μαρία, σ. Νίκος Αγγέλης         

Βαγγελιώ, σ. Βαγ. Μάνος   

Παντελής, Γραμματή Ι. Γκάρα                 

Θανάσης, σ. ξένη            -

                        γ. Βαγγελιώ, σ. Δημ. Α. Γκάρας

                        δ. Νικόλας, σ. Λευκοθέα Γ. Καρκαφίρη

                        ε. Χαρίκλεια, σ. Χρ. Θ. Σακελλάρης

                        στ. Δήμητρα, σ. Αθ. Δ. Σακελλάρης

                        ζ. Σοφία, σ Απ. Σ. Καλαμάρας

                        η. Παντελής (γέννηση 1946) σ. Ελένη Ν. Μήτσιου

            4. Πηνελόπη

Β. Ιωάννης, σύζυγος από Λεπτοκαρυά

            α. Κώτσιος, σ. από Λεπτοκαρυά

            β. Θεοχάρης-Κακαλέτσας, σ. από Λεπτοκαρυά

                        -Λέγκου, σ. Ν. Δάμπλιας

            γ. Φωτεινή, σ. από Νιζιρό

            δ. Όλγα Βαγγιλάκινα

            ε. Μαρία, σ. Νικόλαος Γεργολάς

Γ. Δημήτριος, σύζυγος από Λεπτοκαρυά

            α.  Ελένη, σ. Τέλιος Χριστινόπουλος

            β. Αναστασία, σ. Τόλιος Αγγέλης

Δ. Πηλινιώ (;)
 ---------- 
ΕΙΚΟΝΕΣ

Παντελής Απ. Κοκράνης, εγγονός του Παντελή Κοκράνη. 
Η φωτογραφία από 40νθήμερο μηνημόσυνο (8.8.15) 
στον Αγιώργη Σκοτίνας.