Η Καλούδα συντριβάνη, σύζυγος του Θανάση Γερομιχαλού, μου δίνει συνέντευξη το καλοκαίρι του 1985. Το θέμα σχετίζεται με το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον. Ο πατέρας της (Απόστολος) ήταν μυλωνάς. Διατηρούσε νερόμυλο στην Κάτω Σκοτίνα (όπως και ο αδερφός του Λεωνίδας) μέχρι τα χρόνια που οι νερόμυλοι πάψανε να λειτουργούν. Βρισκότανε προς τον λάκκο του Παπά, πέρα από την Αγία Τριάδα. Το θέμα μου φάνηκε εξειδικευμένο. Προσπάθησα να περισώσω όσα και όπως ακριβώς τα άκουσα από την Καλούδα.
Σημείωση: Ο Απόστολος ήταν το τέταρτο από τα δέκα παιδιά του παππού (Μιχάλη Συντριβάνη).
ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ-ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
-Καλούδα τι είναι το καρίκι, τι το βαρδάρι;
Καρίκ΄ είνι ένα τετράγωνο στο οποίο βάζουμε μέσα στιάρ’ ή καλαμπόκ’ ή βρίζα. Όλο αυτό το φορτιό το έβαζάμι ικεί μέσα. Από την κάτω πλευρά. Ήταν ένα στενό μέρος που του ήλιγαν καρίκ’. Στο στενό μέρος από αυτό το καρίκ΄ είνι το βαρδάρ’. Αυτό το βαρδάρ΄ απ΄τη μια μεριά συγκέντρωνε την ποσότητα, αλλά από την άλλη μεριά έκοβε τη φόρα. Να μη πέφτ΄ απότουμα η ποσότητα. Ικεί δίπλα είχαν ένα σκοινί, το οποίο το είχαν τυλιγμένο. Του σκοινί αυτό του ΄χαν στριμμένου για να ακουμπάει παν΄ στην πέτρα. Αυτό έπιφτι μέσα στην τρύπα να του κόψ΄ η πέτρα. Υπάρχει και η παροιμία: «Χτυπάει η καρδιά μ΄ σαν τα καρδάρια τ΄ μυλουνά». Του κουρδισμένου σκοινί του λέμι σιτζίμ΄. (Καρίκι είναι ένα τετράγωνο μέρος, στο οποίο ρίχνομε σιτάρι, καλαμπόκι ή βρίζα. Όλη την ποσότητα τη ρίχναμε εκεί μέσα. Από την κάτω μεριά, από ένα στενό που το λέγανε καρίκι, βαρδάρι. Το βαρδάρι αυτό από τη μια μεριά συγκέντρωνε την ποσότητα, αλλά από την άλλη μεριά έκοβε τη φόρα. Για να μην πέφτει απότομα η ποσότητα. Εκεί στο πλάι υπήρχε ένα σκοινί τυλιγμένο. Το είχαν κατάλληλα στριμμένο για να ακουμπάει με ευκολία στην πέτρα. Αυτό έπεφτε μέσα στην τρύπα για να το κόψει η πέτρα. Έχουμε και την παροιμία: «χτυπάει η καρδιά μου σαν τα καρδάρια του μυλωνά». Το κουρδισμένο σκοινί το λέμε σιτζίμι).
-Αυτό ποιος το σχεδίαζε;
-Μαναχοί τς, αυτουσχέδιου. (Μοναχοί τους. Αυτοσχεδιασμός).
-Τι είναι η καρούτα, τι το σιφούνι;
-Στην καρούτα συγκιντρώνιτι του νιρό. Σφούν΄εινι ικείνου, κάτ΄, που μαζεύουνταν του νιρό. Η δύναμη αυτή χτυπούσι τη φτιρουτή. Η φτιρουτή γύριζι τη μπέτρα. Ιγώ τα ίγλιπα ούλα Η μάνα μ΄ ήταν ικεί. Κάθι μέρα ήμαν κι ΄γω. (Στην καρούτα συγκεντρώνεται το νερό. Σιφούνι είναι το στενό σημείο, που δημιουργούσε τη δύναμη του νερού για να βαράει τη φτερωτή. Η δύναμη αυτή επηρέαζε τη φτερωτή και γύριζε την πέτρα. Τα παρακολουθούσα όλα αυτά. Ήμουνα παρούσα καθημερινά, όπως και η μάνα μου).
-Τι είναι το ζιργιό;
Κατά τον σύζυγο της Καλούδας: «το θολωτό αυλάκι του νερόμυλου, που αρχίζει από τη φτερωτή και κινεί τη μυλόπετρα με την πίεση του νερού. Στο μέσον της βάσης είναι τοποθετημένο τετράγωνο σίδερο, ατσάλι, με τρύπα στη μέση, το τούντζι». Αλλού το λένε ζοριό, δηλαδή «το θολωτό αυλάκι του νερόμυλου, που αρχίζει από τη "φτερωτή" που κινεί τη μυλόπετρα με την πίεση του νερού και φτάνει μέχρι την έξοδο του νερού από το μύλο. Η ονομασία "ζοριό" προήλθε μάλλον από το "ζόρι", δηλ. από την πίεση που ασκεί το νερό στη "φτερωτή" και την αναγκάζει να περιστρέφεται».
----------
ΠΩΣ ΠΑΜΕ ΣΤΟΝ ΝΕΡΟΜΥΛΟ ΣΥΝΤΡΙΒΑΝΗ
Για να πάμε στον μύλο, ξεκινάμε από τον "Αγιώρ΄" (παλιά εκκλησία), φτάνουμε στην Αγία Τριάδα (παλιά εκκλησία) κι από εκεί όπως δείχνει το βέλος.
----------
Διευκρίνιση: Προτιμήθηκαν οι παλιοί ναοί για λόγους συνταιριασμού με τον χρόνο λειτουργίας των νερόμυλων σε παλιότερους καιρούς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου