Ιστορία: Πνευματική Κίνηση Σκοτίνας

«Τ’ Αϊ- Γιουργιού» χωρίς Σύλλογο

        Μέχρι τα τέλη του 2016 ο πολιτιστικός σύλλογος «Πνευματική Κίνηση Σκοτίνας» λειτουργούσε κανονικά και με πλήρη δράση. Ο σύλλογος ιδρύθηκε το 1980*. Τελευταία εμφανίζει την εξής διοικητική σύνθεση: πρόεδρος Στύλου Όλγα, αντιπρόεδρος Πινακά Ελένη, γραμματέας Μαρνέλας Απόστολος, μέλη: Πάσχου Έλενα, Χριστινόπουλος Θωμάς, Στύλος Αθανάσιος: Γίνανε προσπάθειες για νέα διοίκηση χωρίς αποτέλεσμα.

Έτσι, εφέτος (2017) το πανηγύρι τ’ Αϊ-Γιουργιού γιορτάστηκε χωρίς την επίσημη παρουσία του πολιτιστικού συλλόγου. Κακό πράμα για το χωριό, δυσάρεστες συνέπειες για τη νεολαία της Σκοτίνας. Με το δίκιο της η Όλγα Στύλου βγάζει κραυγή αγωνίας για το μέλλον του τόπου. 

 «Ένα μεγάλο ευχαριστώ εκ μέρους της ενορίας μας στα παιδιά των

χορευτικών τμημάτων του Αθανασίου Αναγνώστου. Δώσατε τον καλύτερό σας εαυτό. Ακολουθήσατε την πρόσκληση του π. Ελευθερίου Βαστάζου και βγάλατε ασπροπρόσωπο για άλλη μια φορά το χωριό μας. Η προσπάθεια αυτή των παιδιών πρέπει να συνεχίσει. Ένα χωριό σαν την Σκοτίνα με τόση παράδοση και έθιμα πρέπει και επιβάλλεται να ξαναζωντανέψει τον πολιτιστικό μας σύλλογο**. Είναι κρίμα τα γύρω χωριά να προοδεύουν και μεις να μένουμε πίσω. Όσοι θέλετε να συνεχίσει η παράδοσή μας θα βρούμε τη λύση. Όλα γίνονται, θέληση πρέπει να υπάρχει».

 

Σε τηλεφωνική μας επικοινωνία (26 τρέχοντος) η Όλγα υπογραμμίζει:   «Όλα γίνονται για χατίρι του χοροδιδάσκαλου και γιατί λυπάμαι τα παιδιά μας που έχουν τόσα χρόνια χορευτικό πίσω τους και είναι κρίμα να μη στεγάζονται σε ένα πολιτιστικό. Είναι κρίμα, γιατί τα παιδιά με νύχια και με δόντια τα κρατήσαμε τώρα να χορέψουνε του Αγίου Γεωργίου».

_________

* Συμπτωματικά, και ο σύλλογος Σκοτινιωτών Θεσσαλονίκης «ο Καλλίνικος» ιδρύθηκε το 1980 με προσωρινή επιτροπή: Ιωάννης Καλιαμπός, Αθανάσιος Ζιώγας, Ηλίας Σαούλιας, Νίκος Καρκαφίρης και Ιωάννης Δήμου (Νικολός). Σήμερα παραμένει ανενεργός.

** Παλιότερα πολιτιστικοί σύλλογοι δεν υπήρχαν. Τα πανηγύρια κρατιούνταν από το ανθρώπινο μεράκι. 
---------- 
ΕΙΚΟΝΕΣ

                             1.  ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΧΟΡΕΥΤΙΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

                              

     Ανάμεσα στους χορευτές διακρίνονται οι: α) Απόστολος Καλαμάρας, β) Αθανάσιος Γ. Συντριβάνης, γ) Αθανάσιος Θ. Συντριβάνης, δ) Αντώνης Καλαμάρας, ε) Ιούλιος Ντόπεσι, στ) Αλεξάνδρα Καλαμάρα, ζ) Μαριάνθη Θ. Συντριβάνη, η) Αναστασία Στύλου, θ) Κατερίνα Παραμύθα.

Όλοι μαζί. Φωτογραφία αναμνηστική

2. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Στο πανηγύρι παρούσες οι Αρχές

                                                 Ο κόσμος στο σεργιάνι

Σημείωση: το φωτογραφικό υλικό είναι της ´Ολγας Στύλου

Τραγούδι: Να τσάκιζα το μαστραπά

Στα Στυλάτκα

Στην Άνω Σκοτίνα («απαλνή) υπάρχει γειτονιά που λέγεται «Στυλάτκα» ή «Αυλή τς Στύλινας». Προπολεμικά εκεί «έβαζε» (βούιζε) ο τόπος από παιχνίδια, τραγούδια, χορούς. Το όνομα το πήρε από τους Στυλαίους. Ο Διονύσης Στύλος-Τσιακμάκης υποστηρίζει: Ο «Γιωργάκς-Τσιπόρης πήρε γυναίκα Σκοτινιώτισσα χήρα, Στύλινα. Άλλαξε το όνομα και έγινε από «Τσιπόρης «Στύλος». Τα σύνορα ήταν: «απού κάτ’ Στέργιος Μ. Γιρμπχαλός, Μήτρος Γερομιχαλός, απού πάν’ Κουτσιβάτκου, απού ‘δώ τ’ Κουντουγιώρ’». 

Τα «Στυλάτκα» απέκτησαν σημασία, γιατί εκεί στήνονταν τρανός χορός κατά τις επίσημες γιορτές και προπαντός στην περίοδο του Πάσχα. Τα πιο γνωστά τραγούδια που ακούγονταν είναι «τα Πασχαλιόγιουρτα» κι «ι Κουσταντίνους ι μικρός» (βλέπε αναρτήσεις της παρούσας ιστοσελίδας:  26.3.14 και 19.4.15 αντίστοιχα). Το τραγούδι που ακολουθεί είναι γνωστό στον Κάτω Όλυμπο (και όχι μόνο). Σε κάθε εκδήλωση στην Αυλή της Στύλινας το «έπιανε»(το άρχιζε) η Καλή Δάμπλια-Καλιαμπού, μητέρα του γράφοντος. Καταγράφεται όπως η ίδια το τραγουδούσε. 

 Στη φωτογραφία η Καλή 
Δάμπλια-Καλιαμπού

ΝΑ ΤΣΑΚΙΖΑ ΤΟ ΜΑΣΤΡΑΠΑ

Να ‘χα ένα μή, ρόιδο μου,

να ‘χα ένα μήλο να ‘ριχνα (2)

στο πέ, μανάν μ’,

στο πέρα παραθύρι.

Να τσάκιζα, ρόιδο μου,

να τσάκιζα το μαστραπά (2)

πο ‘χει, μάνα μ’, πο ‘χει το μόσχο μέσα.

Το μόσχο το, ρόιδο μου,

το μόσχο το γαρύφαλλο (2)

και το μακεδονήσι.

Και μέσα η κό, ρόιδο μου,

και μέσα η κόρη κάθεται,

κεντάει χρυσό μαντήλι.

Το μαντηλά, κόρη μου,

το μαντηλάκι που κεντάς,

το μαντηλάκι που κεντάς,

σε μέ, καλέ, σε μένα να το  στείλεις.

Να μην το στείλεις μ’ άλλονε,

παρά με την αγάπη.

          Ο Ηρακλής Δάμπλιας ο μικρότερός της αδερφός, με ενθουσιώδη αυθορμητισμό προσθέτει (το έτος 2001):

Κέντα του κόρη μ’ κέντα του

κέντα του κόρη μ’ κέντα του,

κέντα του κόρη μ’ κέντα του

κι άλλουν μανά μ’

κι άλλουν να  μη ντου δώσεις.

----------

Ανάμνηση: Δεν το κρύβω ότι το συγγενικό περιβάλλον με επηρέασε στο να αγαπήσω κι εγώ το τραγούδι της μάνας. Θυμάμαι παραδείγματος χάριν: α) σε κάθε της κίνηση (μπαξές, σπίτι, βρύση) ψιθύριζε τραγουδιστά «να τσάκιζα, ρόιδο μου, να τσάκιζα το μαστραπά» και άλλους τοπικούς σκοπούς, β) ο πατέρας της Γιαννούλης, με δεξιοτεχνία έπαιζε το βιολί και συνόδευε το τραγούδι της Καλής, γ) άλλο άκουσμα στο ίδιο τραγούδι έχω από το θειο μου Ηρακλή Δάμπλια. Αυτός κάθε πρωί στα χρόνια του Εμφυλίου βοσκούσε τα μανάρια (πρόβατα) στο καραούλι «Μπαρμπούσ’» κοντά στη βρύση «Βλαχάτη». Εκεί έπαιζε τη φλογέρα σαγηνεύοντας τους κατοίκους του χωριού (Άνω Σκοτίνα). Από 'κεί φέρνανε  νερό οι οικογένειες της γειτονιάς του Γιαννούλη Δάμπλια. (Η ονομασία οφείλεται στους βλάχους μαστόρους, οι οποίοι ανακάλυψαν την πηγή. Αυτοί έφτιαχναν κάρβουνα και έμεναν στο χωριό. Οι χωριανοί αργότερα έφεραν το νερό στην πλατεία ("Πλάτανο"), βλέπε ανάρτηση 2.10.14)

ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΑ-πλησιέστεροι συγγενείς του Γιαννούλη Δάμπλια

ΔΑΜΠΛΙΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ-Σκάθαρης (+16.9.1914), σύζυγος Χρυσούλα Γιργουλά- Μπασιάλα (Χρυσάνα). Σιδηρουργός-κυνηγός. Γιος: Γιαννούλς* (27.9.1887-1950), σύζυγος. Όλγα Γερομιχαλού. Παιδιά:

1. Βασίλης (1906-), σύζυγος Πινέλω Μπουκουβάλα. Παιδιά 6      

2. Καλή ((26.1.1909-25.11.1980), σ. παπά Απόστ. Καλιαμπός (1904-1995). Παιδιά: 9

3. Θωμάς, σ. Μαρία από Χράνη. Παιδιά: 5             

4. Απόστολος (+1937)               

5. Θανάσης (1911-1936)     

6. Χρυσούλα (1914- ), σ. Αθ. Αγγέλης. Παιδιά 5              

7. Γιώργος, σ. Στάμω Αστ. Γερομιχαλού. Παιδιά 4         

8. Σοφία, σ. Λεωνίδας Σκρέτας (υιοθετήθηκε από Μητό-Καλαμάρα Γρηγόρη.    Παιδιά 2

9. Μαριγούλα, Σκοτώθηκε στον εμφύλιο (1048) από νάρκη 

10. Ηρακλής (1929-2013), σ. Αθηνά Κρεμέτη-Κατερίνη. Παιδιά 3

----------

* Σκάθαρης, παρατσούκλι του Γιαννούλη Δάμπλια. Προσωπικά πιστεύω ότι προέρχεται από το αγκαθωτό ψάρι σκαθάρι. Ο παππούς μου συνήθιζε να τρώγει ψάρια. Τη μέρα των Βαΐων του 1950 στην Κάτω Σκοτίνα επέστρεψε από την Εκκλησία κρατώντας στα χέρια ψάρια. Μόλις μπήκε στο σπίτι εξέπνευσε. Ο Απόστολος Δάμπλιας του Ηρακλή για το «σκάθαρης» υποστηρίζει ότι «μόνο ο Γιαννούλς Ντάμπλιας τα κατάφερνε να προμηθεύεται καθάριο ψωμί» (σιταρένιο).

                                                         

 

ΕΙΚΟΝΕΣ-συγγενείς της Καλής

                          Οι δυο αδερφές Καλή και Σοφία (στη μέση). Αριστερά η Σοφία, 
                          δεξιά η Καλή). Προφανώς στην ταβέρνα του Ηρακλή Δάμπλια 
                                      (Κατερίνη, αρχές δεκαετίας του 1970)

Ο παπά Απόστολος Καλιαμπός με την παπαδιά Καλή. Η φωτογραφία είναι βγαλμένη το καλοκαίρι του 1971 στο καράβι "Καφαλληνία" (Πάτρα-Σάμη). Προορισμός το Αργοστόλι για να δουν το γιο τους που υπηρετούσε ως Γραμματέας στη Μητρόπολη Καφαλληνίας. Έπρεπε να δουν και τον Δεσπότη αοίδιμοΠροκόπιο (Μενούτη). 

                Οι γονείς της Καλής Ιωάννης Δάμλιας και Όλγα το γένος Γερομιχαλού.
  

                                    Γιώργος Ιωάννου Δάμπλιας, αδερφός της Καλής