Εκπαίδευση: δάσκαλοι στη Σκοτίνα (πρώτο μέρος)

Παλιά χρόνια

Ονόματα δασκάλων που υπηρέτησαν στη Σκοτίνα (Άνω και Κάτω):  

1. Γιάννης Καραγιαννίδης (1879-)*, 2. Α. Κορκόβιλος (1879-1891), 3. Δημήτριος Αγγέλης, 4. Αθανάσιος Τσαρούχας, 5. παπά Οικονόμου, 6. παπά Σακελλάρης, 7. Δημήτριος Τομαράς, 8. Ηλίας  Χατζηχαμπέρης**, 9. Αθανάσιος Βλέτσης (1889-1982), 10. Αλέκος, (έκανε μάθημα στο υπόγειο Κουκουλιάρα γύρω στο 1930). 11. Καίσαρης, 12. Θωμάς Παραμύθας (1908-1991), 13. Αθανάσιος Ζιώγας, 14. Ηλίας Σαούλιας.

Πάντως κατά τον Εμφύλιο (και πριν από αυτόν) δυο ντόπιοι δάσκαλοι είναι πασίγνωστοι στο χωριό: α) Αθανάσιος Βλέτσης (1889-1982) στην Άνω Σκοτίνα και β) Θωμάς Παραμύθας (1908-1991) στην Κάτω. Ο τελευταίος μετά τον Εμφύλιο και μέχρι τη συνταξιοδότηση υπηρέτησε σε σχολεία της Κατερίνης. Ο Αθανάσιος Βλέτσης το 1923 ανέλαβε υπηρεσία στο χωριό. Ποηγουμένως υπηρέτησε στην Πούρλια. Η όλη του υπηρεσία ξεπερνάει τα 40 συνεχή χρόνια.

Για τον Καραγιαννίδη ο Θωμάς Γερομιχαλός-Καραμπίνας τονίζει: «Ήταν δάσκαλος στο χωριό. Έφυγε στο ελληνικό. Του μπρόσβαλαν (προσέβαλαν) οι Τούρκ' τη γυναίκα τ' κι έφυγι. Έτσ' μ' ήλιγι ι πατέραζ μ'. Ειχι σπίτ' ιδώ που έχ' μπαχτσέ ι πιθιρόζ μ' (Χρυσικός). Γι αυτό του λέν «τα πλάια τ' Καραγιάν'» (οι πλαγιές του Καραγιάννη).

Για τον Τομαρά αναφέρω ότι ήταν δάσκαλος του πατέρα μου Αποστόλου Καλιαμπού  (1904-1995), ιερέως, στα πρώτα χρόνια του 20^ου αιώνα στην Άνω Σκοτίνα. Στην Κατοχή τον βρίσκουμε στο Χορτιάτη ως ιερέα και  εκτελείται από τους Γερμανούς (βλέπε Κ. Α. Βοβολίνη, «η εκκλησία εις τον αγώνα της ελευθερίας».

----------

* «Το 1879 δάσκαλος ήταν ο Γιάννης Καραγιαννίδης, ενώ το ίδιο έτος τοποθετήθηκε ο Αθανάσιος Ιω. Κορκόβιλος, τον οποίο συναντάμε να διδάσκει μέχρι το 1891. Στις αρχές του 20^ου αιώνα χρέη διδασκάλου εκτελούσε ο Τομαράς. Το σχολικό έτος 1913-14 το σχολείο της κοινότητας είχε τέσσερις τάξεις, ενώ ο μοναδικός δάσκαλος, ο Ηλίας Χατζηχαμπέρης, δίδασκε στους 25 μαθητές. Την ίδια περίοδο δυο δάσκαλοι από τη Σκοτίνα δίδασκαν σε άλλες κοινότητες: ο Αναγνώστης Βλέτσης στην Πούρλια και ο Ιω. Αναγνωστόπουλος στα Καλύβια Κουντουργιώτισσας. Το επόμενο σχολικό έτος ο αριθμός των μαθητών αυξήθηκε σε 60 (50 άρρενες και 10 θήλεις) στους οποίους, λόγω οικονομικής στενότητας δίδασκε ένας δάσκαλος. Για το λόγο αυτό ο επιθεωρητής της εκπαίδευσης για την περιοχή της Πιερίας (Βεργόπουλος) προτείνει την ίδρυση μονοταξίου σχολείου θηλέων. Δυστυχώς, όμως, οι οικονομικές συνθήκες δεν επέτρεψαν τη δημιουργία του» (ιστορικό αρχείο Μακεδονίας).

** Σε παλιό ημερολόγιο του μακαρίτη παππού μου Ιω. Δάμπλια παρεμβάλλεται ερωτικό τραγούδι, που αποτελεί, καθώς φαίνεται, σύνθεση του υπηρετούντος τότε  -1η δεκαετία του 20ου αιώνα- «σ’ ‘ν’ απαλνή» Σκοτίνα διδασκάλου Ηλία Χατζηχαμπέρη:

Τραγούδι του διδασκάλου Ηλία

Αχ, τι θα γενώ που έκλαψα ο δυστυχής

με το τρελοκόριτσο

και πεισματάρικο.

Και το δικό σου πείσμα

μ’ έρριξε φωτιά μέσ’ στην καρδιά

και μου επλήγωσε ολότιλα,

μικρό ζαλιάρικο.

Τι απιλπισιά μου κάμει όταν θυμηθώ,

κάναν δεν έχου να του πω,

καλέ ζαλιάρικο.

Και τα δικά σου λόγια

μ’ άναψαν φωτιά μέσ’ στην καρδιά

και μου επλήγωσε ολότιλα,

μικρό ζαλιάρικο.

(από συλλογή μου τραγουδιών, ομάδα δεύτερη-«αγάπη-έρωτας»)

-----------  

Σημείωση 1. Ο Στέργιος Γερομιχαλός (1897-1987) -«τς Λένους» θυμάται:       «Πρώτους δάσκαλους στο χωριό λέγουνταν Δημήτριος Αγγέλης, πατέρας ντ Βαγγέλ' τ' Πατούνα. Μιτά τιλείουσι ικείνους κι μας φέρν έναν απ' τ' Λιφτουκαρυά. Τσαρούχας. Ικείνους έραφνι κάπις. Ασχουλούνταν μι τέτοια, έκαμνι κι του δάσκαλου. Τουν είχα ιγώ. Ήμαν τότι τιτάρτ' τάξ'. Μιτά γίγκαν οι παπάδις, ι μακαρίτς Οικονόμους παπά Θανάης κι ι παπά Σακιλλάρης. Έκαναν κι αυτοί δασκάλ' ένα διάστημα. Πήγα κι σ' αφνούς. Αργότιρα ήρθι ι δάσκαλους Δημήτριος Τομαράς απ' Τζιαριτσιάν'. Ήταν αυτός γιρός δάσκαλους. Απ' αυτόν βγήκι ι δάσκαλους ι Μπλέτσιους».

Σημείωση 2. Η Βικτωρία Βλέτση-Γερομιχαλού-«Μπιτώρου» (1923-2002) μου εκμυστηρεύτηκε: «ι πατέραζ μ’ πήγι ζ’ Μπούρλια δάσκαλος. Μόνος του. Στη Μπούρλια είχι καλή διαγωγή κι' κεί τουν κράτσαν οι Πουρλιώτις. Ήταν ανύπαντρους…Ο πατέρας του, ο παππούς ο Βλέτσης πάει κι του μπήρι. Να' ρθεί σ' τ' Σκουτίνα. Οι Πουρλιώτις τουν αγαπούσαν τόσου πουλύ, που τουν ανέβασαν του μισθό. Απού 3 λίρις μισθό τουν ανέβασαν 12 λίρις» (συνέντευξη 1994).

ΕΙΚΟΝΕΣ

Τομαράς Δημήτριος, εφημέριος ιερέας στο Χορτιάτη μέχρι την Κατοχή

 Δείγμα από τον τρόπο θανάτωσης του ιερέα

 αριστερά:

Αθανάσιος Βλέτσης


δεξιά:

Θωμάς Παραμύθας 




                                                                

Αθανάσιος Ζιώγας του Νικολάου και της Γραμματής  Οικονόμου. Η φωτογραφία είναι αποκομμένη από φωτογραφία συντροφιάς στον Πλάτανο "τς Απαλνής" ΣΚοτίνας στο Πανηγύρι του 2011. Βλέπε ανάρτηση 13.9.13.
                                                               

Ηλίας Σαούλιας του Γεωργίου και της Αικατερίνης. Το επώνυμο Σαούλιας πιθανόν να βγαίνει από το σαούλι (νήμα της στάθμης) των μαστόρων της Ηπείρου. Η φωτογραφία είναι βγαλμένη το 2015 στα εγκαίνια ναών Αγίων Γεωργίου και Καλλινίκου στη Σκοτίνα.

                                                           
                                               

 Γιώργος Γιννουλόπουλος, κάτοικος Λιτοχώρου με πολλούς συγγενείς στη Σκοτίνα.

                                                                                                              

Το Δημοτικό σχολείο στην Άνω Σκοτίνα. ΚΤίςτηκε το 1856 από τον Καλλίνικος (1800-1889). Ο Ευάγγελος Κλεόμβροτος σε σχετική μονογραφία "Καλλίνικος, Μητροπολίτης Μυτιλήνης και μετέπειτα Πατριάρχης Αλεξανδρείας, 1934 σημειώνει: "επιθυμών -ο Καλλίνικος- να  φανή θετικώς ωφέλιμος εις την γενέτειράν του, ανήγειρεν ιδίαις δαπάναις μικρόν μεν, αλλά περικαλή ναόν επ' ονόματι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, την δε υπ' αυτού ιδρυθείσαν Δημοτικήν Σχολήν επροίκησε με το ποσόν των 300 λιρών Τουρκίας. Το ποσόν τούτο, προς μείζονα ασφάλειαν, κατέθεσεν επ' ονόματι του Σχολείου εις την Μονήν του Αγίου Διονυσίου, υπό τον όρον, όπως, εκ του ετησίου τόκου 12%...μισθοδοτώνται οι Διδάσκαλοι και καλύπτονται αι λοιπαί σχολικαί ανάγκαι". 

        Δυστυχώς σήμερα το σχολείο δεν υπάρχει. Καλά που πρόλαβα να το φωτογραφήσω στο πανηγύρι του 1985. Τώρα βλέπεις ερείπια.

Το Δημοτικό σχολείο στο "Κοτσέκι". Πριν το 1966 στη θέση αυτή υπήρχε παλιότερο κτίριο

Στην κεντρική είσοδο του Σχολείου υπάρχει εντοιχισμένη πλάκα που δείχνει ότι το σχολείο κτίστηκε το 1966, όταν πρόεδρος ήταν ο Ιωάννης Τσινιάνης του Γεωργίου.

Το καινούργιο Δημοτικό σχολείο της Σκοτίνας, Κτίστηκε στη δεκαετία του 1950 (1ος όροφος). Ο δεύτερος όροφος περατώθηκε το 1986.