τοπωνύμια: Το Πλατάνι του Αριστείδη και Ψαράδες

          Παρατηρούμε ότι στην Παραλία της Σκοτίνας υπάρχουν δυσθεόρατα πλατάνια (στα δεξιά τοποθεσία «Γκάρας», στα αριστερά τοποθεσία «Παραμύθας» και στη μέση τα πλατάνια με την παλιά ονομασία «το Πλατάνι του Αριστείδη». Στο «Πλατάνι του Αριστείδη» (παλιότερα) υπήρχαν τα παραπήγματα των ψαράδων του χωριού. Αργότερα (δεκαετία του 70) οι καλύβες των ψαράδων γίνανε μόνιμες κτιριακές εγκαταστάσεις. Πληροφορίες για όλα αυτά έχω από τις δυο συνεντεύξεις των συμπατριωτών μου α) της Όλγας Χρυσικού, συζύγου του Γιώργου Μπιλιάγκα (καλοκαίρι 2005) και β) του Γιώργου Καλαμάρα-Καϊάκα- του Θεοχάρη (καλοκαίρι 2013).

πρώτη-αφήγηση: Όλγα Χρυσικού-Μπιλιάγκα:

Αριστείδης ήταν τ’ όνουμάτ'. Καλαμάρας λέγουνταν του επώνυμου (Το πλατάνι του γιαλού πήρε το όνομα από κάποιον Καλαμάρα που το όνομά του ήταν Αριστείδης. Στο επώνυμο ήταν 

Καλαμάρας). Αδιρφός τ' παππού τ' Καϊάκα. Ι Αντώντζ ι Καϊάκας, ι Γιαννούλς ι Ντιλιγιάντζ -παρατσούκλ' αυτό- όλ' Καλαμαραί λέγουνταν. Είχαν βάρκα. Ι πιθιρόζ μ' είχι καλύβα μι τουν Αριστείδη κι μι τουν Αντών του Γκαϊάκα (τον Καϊάκα). Είχαν καλύβα κι είνι γραμμένα μι διαθήκ' στ' Ραψιάν' (όλα είναι γραμμένα σε διαθήκη που συντάχθηκε στη Ραψάνη). Αλλά ποιος να πάει να ν' ανοίξ'. Άμα ζούσι ι κουμπάρουζ μ' ι Ντουραλής θα πάηναν να ν' ανοίξουμι τζ διαθήκις (Αν ζούσε ο κουμπάρος μου Θεοχάρης Ζιώγας-Ντουραλής, ίσως να φρόντιζαν να πάνε για να ανοίξουμε τις διαθήκες). Του πήρι ι αεροπορία τζιάμπα κι βιρισέ. Είχαν διαθήκ' γκαλύβα που είχαν αυτού μέσα.

-Ποιος έκανε διαθήκη.

-Ι μπαρμπα Αντώντζ ι Καϊάκας μαζί μι του μπιθιρό μ'.

          -Πόσα αδέρφια ήταν αυτοί;

          -Τέσσιρα. Νάσιους, Αντώντζ, Αριστείδης κι Γιάντζ. Ι Νάσιους γυναίκα είχι τ' Μανόλ' Ντάμπλια ν' αδιρφή, Πηνιλόπ'. Ι Γιάντζ είχι γναίκα Μητσιάτκ' (από το σόι το Μητσιάτικο), ν' αδιρφή τ' παππού τ' Πουτιού τ' Μήτσ', ντ Βασιλκούδα. Ι Αριστείδης πήρι απ' Μπλαταμώνα. Νουμίζου θα ν' ήλιγαν Κατιρίνα. Ή Κατιρίνα ή Ρεβέκα γιατί η κόρη τς έχ' ένα κουρίτσ' που του ‘λιγαν Ριβέκα. Τα πιδιά τ' Αριστείδη ήταν: Τουν έναν τουν ήλιγαν Θουμά, τουν άλλουν Πέτρου, Βασίλς, Αριάδα. Ζ Μπλαταμώνα μιγάλουσαν κι 'κεί πέθαναν. Η Αριστείδινα είχι ένα σπίτ' πάνου απ' του Χρυσκάτκου, που είνι κι τώρα ικεί παναθέ (Άνω Σκοτίνα). Πάν' απ' του Χασαπλιό (πάνω από το σπίτι του Χρυσικού, παραπάνω από τη βρύση του Χασαπλιού). Του είχαν πάρ' απού έναν Γιαννιό. Του πούλσαν ύστιρα κι έφυγαν κι πήγαν όλ' ζ Μπλαταμώνα (στον Πλαταμώνα).

                                                                                                                                                                                                           

δεύτερη αφήγηση: Γιώργος Καλαμάρας-Καϊάκας του Θεοχάρη

Μετά τον επαναπατρισμό (1950) μέναμι ιδώ ζ ντ Βασίλα κι μιτά κάναμι μια παράγκα κάτω στο Γιαλό. Ο πατέρας μου και όλ’ οι ψαράδες. Δε μπουρούσαμι να ζήσουμι αλλιώς. Εκεί στον πλάτανο της παραλίας «Αριστείδης Καλαμάρας». Από Σκοτίνα πήγε Πλαταμώνα όπου πέθανε. 

-Μήπως πρόκειται για τον πλάτανο που εγώ στον Εμφύλιο στάλιζα τα γίδια;*

-Α, μπράβο, αυτός είναι ο πλάτανος τ’ Αριστείδη κι ο άλλος απ’ ν’ άλλ’ μεριά είναι φυτεμένος από τον Γιωργάκ’ τον Πινακά. Άβαλι παλούκ’ κι έγινι πλάτανος, δίπλα σ’ ν’ Αεροπορία. Ικεί που είνι ένα κουρίτσ’ τ’ Κακάλ’ ντ Γόλ’, η Χαϊμαδή (πριν δυο χρόνια τη χάσαμε την Χαϊμαδή).

-Ποιοι κάνατε καλύβες;

-Όλο το Καλαμαρέικο. Τς είχαν πιο μπροστά (τις είχαν κοντά στο κύμα), αλλά η μια κάηκε από αστροπελέκ, τ’ Θωμά Καλαμάρα. Πιο μπροστά από το 1938, παλιά (αυτό συνέβη πριν το 1938). Κι ο παππούς ο Καλαμάρας, ο Θανάσης, σκότωσε ένα Τούρκο πήρε τα παιδιά του και έφυγε. Όταν γύρισε εδώ του κάνανε 12 χρόνια εξορία.

-Πού πήγε, όταν έφυγε;

-Στο ελληνικό, Τσάγεζι. Και μετά το 1912 γύρισε πάλι. Είχε καλύβα επί Τουρκίας. Κατέβηναν απ’ ν’ απαλνή Σκοτίνα με τα δαδιά και δούλεβαν τράτες. Και είχε τόσα ψάρια που τ’ ‘φκιαναν θυμουνιά όξου. Παλαμίδα και βάλε, σουρό ψάρια. Τα φόρτουναν κι τα πήγιναν στο Λτόχουρου. Επί τουρκοκρατίας και τα πουλούσι ο Γιωργάκης Πινακάς, σ’ ένα άλογο καβάλα και τ’ άλλο ψάρια. Ο κόσμος κουβαλούσι πέτρα, μεταλείο από την Άνω Σκοτίνα και τα ξεφόρτωναν ικεί στη Σκάλα μπροστά στο πλατάν’ του Καλαμάρα Αριστείδη και τα πήγιναν μι βάρκα στου βαπόρ για την Αμερική. Κουβαλούσαν κι ξύλα, κουριά** στη Σκάλα.

----------

* Μετά τον Εμφύλιο οι αλλαγές των καιρών έφεραν το «κατάντημα» του τοπίου. Για το Πλατάνι του Γιαλού της Σκοτίνας γίνεται λόγος στο βιβλιο μου «η Σκοτίνα» 2007. Το θέμα φέρει τον τίτλο «το ινατωμένο πλατάνι». Επιγραμματικά στον πρόλογο σημειώνω:  «Όταν η "εισβολή" έφτασε στο γιαλό της Σκοτίνας, ο γράφων υπηρετούσε στην Κεφαλονιά και Αχαΐα. Πληροφορήθηκε ότι "η θάλασσά μας" έπεσε σε άλλα χέρια. Από τη μια πλευρά το Κάμπιγκ, από την άλλη ο στρατός. Του έρχεται το παράπονο. Χαράσσει ετούτες τις γραμμές (δεκαετία '70 στον "Ελληνικό Βορρά"). Φαντάζεται το γέρικο πλατάνι του γιαλού να οργίζεται και να  θλίβεται γοερά».

** κουργιά) τα), φορτία καυσοξύλων σε "μπλάρια", "πήγι κουργιά στου Λ'τόχουρου",  ρ. κουριάζου=κάνω το δέντρο κουριά (κομμάτια), και κουρίζου =κλαδοτομώ (ρ. κείρω=ψαλιδίζω, περικόπτω, κουρεύω).

 Σημείωση 1, τον Γιώργο Καλαμάρα τον φωνάζουν Καραντάου. Ήταν κάποιος αντάρτης Καραντάος (..."ο Διονύσης Καραντάος...με την ομάδα του είχε αφοπλίσει τους Ιταλούς στα Φάρσαλα...ήταν ορμητικός και ατίθασος..." (βλ. Στ. Κούλογλου, μαρτυρίες για τον Εμφύλιο...σ. 158).

Σημείωση 2. Καϊάκας, παρατσούκλι για τον παππού των Καλαμαραίων στη Σκοτίνα, πληθ. οι Καϊακαί. Ίσως από την ασχολία τους με τα καΐκια.

Άμεσοι συγγενείς: Καλαμάρας:

Α. Θεοχάρης, σύζυγος απ’ Τσιαπαραί. Παιδιά του:

1. Γιαννούλης-Ντιλιγιάννης, σύζυγος Φώτω Μήτσιου

2. Νάσιος, σ. Πηνελόπη Δάμπλια (αδερφή του Μανόλη).

3. Αντώνης, σ. Καλούδα Μ. Δάμπλια  

4. Κατερίνα, σ. από Νιζιρό

          1. Παιδιά του Γιαννούλη:

α. Θεοχάρης, σ. Ουρανία Ανδριά Καραλή. Παιδιά του Θεοχάρη:

-Γιάννης-Φώτω-Μαρία-Θανάσης 

           β. Νικόλας, σ. Τασιώ Κατσιαντώνη από Πούρλια. Παιδιά:

-Γιάννης-Αλεξάνδρα-Τάκης-Θωμάς-Βασιλική

γ. Κώτσιος, σ. Παρασκευή Ν. Κοτσιβού, παιδιά:

                    -Νικόλας-Θεοχάρης-Φωτούλα-Βαγγελιώ-Θανάσης-Γιάννης,

δ. Ανέτα

ε. Αθανάσιος, σ. Κωνσταντία Γ. Μπιλιάγκα

          2. Παιδιά του Νάσιου:

α. Μήτσιος (1920-), σ. από Κρανιά, παιδιά του Μήτσιου:

-Θανάσης-Γρηγόρης-Πηνελόπη-Χάιδω-Χαρίκλεια

β. Νικόλας ((1904-2000;), σ. Μαρία από Πυργετό, παιδιά:

-Θανάσης, σ. Ελένη Θωμά Καλιαμπού (τέκνα: Νίκος, Μάκης)

-Σωτήρης, σ. Βαγγελιώ Θ. Νικολού (τέκνα: Νικόλας, Μαρία)        

-Ελενίτσα, σ. Μήτσιος Τζιόλης

γ. Θωμάς, (1907-), σ. Χρυσούλα Γκουντιλιά από Παντιλέμηνο, παιδιά:             -Σοφία-Πηνελόπη-Κατίνα                

δ. Θεοχάρης, σ. Ανέτα Ιω. Στύλου-Μπίκα, παιδιά:

-Αθανάσιος, σ. Αλεξάνδρα Β. Κουκουσά

-Πηνελόπη, σ. Γιάννης Ν. Βλέτσης

-Γιώργος, σ. Μαρία Πινακά

-Λεμονιά, σ. Ιω. Διον. Καλιαμπός

-Τασιούλου, σ. από τα ξένα (ξ)

-Γιάννης, σ. ξ.

          ε. Γρηγόρης, σ. Παρασκευώ Δ. Δάμπλια, παιδιά:.

-Αντώνης, σ. Παρασκευώ Μ. Δάμπλια (τέκνα: Γρηγόρης, Τάκης

-Πηνελόπη, σ. Ελευθ. Θ. Κοτσιβός

-Κατίνα, Νίκος Δ. Τσιαπάρης     

-Νίτσα, σ. Στέργιος Μαλαμάς από Νιζιρό

-Τάκης, πέθανε στα 18.

στ. Καλλιόπη, σ. Γρηγόρης Μπιλιάγκας

ζ. Μαρία, σ. Νικόλας Γεργολάς

η. Τριανταφυλλιά, σ. Στέργιος Γκουντιλιάς, Παντιλέμηνο

θ. Αγγέλου, σ. Κώστας Ιω. Τράντας

ι. Ουρανία, σ. Διονύσης Σακελλάρης

3. παιδιά του Αντώνη.

α. Φώτω σ. Θεοχάρης Ζιώγας-Ντουραλής

Β. Αριστείδης, από το Καργατσί-Πλαταμώνα

παιδιά:

1. Βαγγέλης, 2. Βασίλης, 3. Αριάδα, 4. Αγλαϊώ, 5. Πουτιός            

----------

ΕΙΚΟΝΕΣ

                                 
                                                        Οι λουόμενοι στην Παραλία



                          

                                 Οι κτηριακές εγκαταστάσεις των ψαράδων
                         
                                                              

                                                      
                                 Το "ινατωμένο" πλατάνι. Κάποιο χέρι έκοψε "την ανάσα"

                                   Περιοχή Γκάρα. Η φωτογραφία παρμένη από Θάλασσα

                                     Περιοχή Γκάρα. Η φωτογραφία βλέπει προς θάλασσα

                                    Στα αριστερά της τοποθεσίας "Πλατάνι του Αριστείδη" 
                              υψώνονται τα πλατάνια της περιοχής ΕΟΤ Σκοτίνας, τα οποία 
                           είναι συνέχεια αυτών που υψώνονται στην τοποθεσία "Παραμύθας".

Η καλύβα κοντά στην "Κεραμίδα, στον οικισμό "Βασίλα". Εκεί και το εργαστήριο του ψαρά κατά τη χειμερινή περίοδο.

Οι τρεις γείτονες "οι κατοικούντες εν Βασίλα" της Σκοτίνας. Από αριστερά Γιάννης Καλιαμπός, Γιάννης Πινακάς, Γιώργος Καλαμάρας. Ο Πινακάς μας "έφυγε" εφέτος το καλοκαίρι. Ας είναι η μνήμη του αιωνία.

Ο Γιώργος Καλαμάρας (ο κόσμος τον φωνάζει Καραντάου) δουλεύει "αόκνως" στο εργαστήριό του, το οποίο βρίσκεται στα Καϊακάτκα. Συγκεκριμένα πλάι στην παλιά βρύση "Κεραμίδα". Τον έχω επισκεφθεί κατεπανάληψη και, σε κάθε βελωνιά, μου εξηγούσε τα καθέκαστα της εργασίας που σχετίζεται με τη θάλασσα.

            


Σωρός από δίχτυα που ο Γιώργος επεξεργάζεται. Δηλαδή τροφοδοτεί υλικό απαραίτητο στους ψαράδες. Αυτοί ικανοποιούνται που ένας πατέρας συμμετέχει στη δική τους παραγωγή.

Στο πλάτωμα των Καϊακαίων το σπίτι του Γιώργου και της Μαρίας (Πινακά) φαντάζει όμορφο, ωραίο μπαλκόνι της Βασίλας.

Στα αριστερά της "Κεραμίδας" διακρίνεται η βοριοανατολική πλαγιά "Τς Παναϊάς". Το Καϊακαίικο αποτελεί συνέχεια της καταπράσινης πλαγιάς της Παναϊάς.

Θεοχάρης Καλαμάρας του Αθανασίου ή, όπως τον ξέρουν στο χωριό, "ι Κακάλς ι Καϊάκας". Πατέρας του Γιώργου.

                               Πέρα από τον "Γκάρα", στην πλευρά "κα του Παντλιμονίτκο" 
                          (προς τον Άγιο Παντελεήμονα) εκτείνεται το κτήμα του Ροδόπουλου