λακκώματα: Τρανός Λάκκος

    Από τα νδ της Άνω Σκοτίνας (δάσος Σκοτίνας-Παντελεήμονα) ξεκινάνε λακκούλια, «μαζέματα», τα οποία σχηματίζουν τον  Τρανό Λάκκο. Ο Λάκκος τραβάει προς τα κάτω ώσπου συναντάει τη Σμίξη (εξ ου και η ονομασία). Από το αναβρικό «Κουτσούρα» (στο μονοπάτι προς Πρίπορα)  ο Λάκκος αποτελεί σύνορο Παντελεήμονα-Σκοτίνας. Ο Τρανός Λάκος λέγεται και Λάκος Ιμπραήμ. Πιθανόν εκεί να σκοτώθηκε κάποιος Τούρκος με το όνομα αυτό.

            Ο μακαρίτης Γιάννης Στύλος-Τσιακμάκης (καλοκαίρι 2003) θυμίζει: «Βγαίνουμι ψηλά στ' Αντουνόπλ', στου λάκκου του Ντρανό. Τραβά παραπάν στου πιριβόλ' τ' Χασιώτ'. Απ' του λάκκου  του Ντρανό αριστιρά Παντλιμουνίτκα κι διξιά δικά μας. Μιτά ζ ντ Μπάρα ντ Γκαλιαμπού. Ο λάκκος πάει στ' Πρότσ' κι συνιχίζ' μέχρι τ' Κατή» [Ανοιγόμαστε προς την ανηφόρα, στο κτήμα του Αντωνόπουλου και συνέχεια προς τον Τρανό Λάκκο. Στη συνέχεια προχωράμε και συναντάμε το περιβόλι (κασταναριό) του Χασιώτη. Στα αριστερά είναι κτήματα Παντελεημονίτικα, στα δεξιά δικά μας. Πιο πάνω δεξιά βρίσκεται η μπάρα του Καλιαμπού. Ο λάκκος τραβάει προς την Πρότση και συνεχίζει μέχρι τη λίμνη του Κατή]. Επιπλέον ο Θωμάς Ε. Μάνος (11.2.15) τονίζει: «Πιο πάνω (ο Λάκκος) πααίν’ στ’ αναβρικό τς Κατσούρας, ψηλά ‘π’ του δρόμου όπους πάμι κα του Παντιλέμινου, βγαίν’ πάλι κα τ’ Σαλτάν’, στα Χασιωτάτκα δεξιά». 

Βασικά τοπωνύμια που προσεγγίζουν τον Τρανό Λάκκο και έρχονται στη μνήμη μου είναι:  

1. Πρίπουρας, οροπέδιο με πολλά κασταναριά (λάκκα ή μπάρα Καλιαμπού) ανάμεσα στη Γκλιζμούρα* και Τρανό Λάκκο. Απ' εκεί περνάει ο αγροτικός δρόμος που ξεκινάει από τον άγιο Παντελεήμονα και τραβάει προς Άνω Σκοτίνα.

          Πρίπουρας, η φωτογραφία είναι παρμένη από τον " Πλάτανο" της Άνω Σκοτίνας

2. Πρότση (η), σύνορο (λάκκος) περιοχών Άνω Σκοτίνας και Αγ. Παντελεήμονα. Τοπίο άγριο με καθαρά νερά. Έλατα και οξιές σκοτεινιάζουν τον τόπο.

        ----------  

* Γκλιζμούρα (η), στην απέναντι ράχη της Άνω Σκοτίνας, "παναθέ 'π' τζ Ζγκούρα". 'Ισως από το γκριμούρα, γκρέμουρας (κρημνός). Εκεί ο γκρεμός είναι πολύ απότομος, καταλήγει στην πηγή Ζγκούρα. Θυμάμαι το περιστατικό που μου συνέβη το καλοκαίρι του 1946. Στον «Παλιόμπλο» (κοντά στη Ζγούρα) στάλιζα τα γίδια. Τα γίδια παίζανε, πέφτανε στη μπάρα και κολυμπούσαν. Για να δροσιστώ κι εγώ ρίχνω στη «μπουλντούκα» ένα κούτσουρο. [Μπουλντούκα (η), γούρνα όπου χύνεται το νερό με ορμή, μεγάλη μπάρα. Αλλού βόθανος=λάκκος, όρυγμα, ρέμα, ποτάμι (Θεσσαλία), μπουντουράγια (Κολινδρός), "μπουλντιούκα" (Μηλιά Πιερίας). Πάω κι εγώ να καβαλήσω το κούτσουρο. Αυτό αναποδογυρίζει κι εγώ κρεμασμένος στα βαθιά νερά. Κόντεψε να πνιγώ. Ευτυχώς αγκαλιάζω το κούτσουρο και βγαίνω σώος στην απέναντι όχθη. Τα γίδια παίρνουν το μονοπάτι που βγάζει στον Πρίπορα. Ακολουθώ τα γίδια, βγαίνω στο ξέφωτο, στη μπάρα-λάκκα Καλιαμπού. Εκεί εμφανίζεται στρατός (εθνικός ή δημοκρατικός δεν ξέρω). Πήγαινε από Παντελεήμονα προς Άνω Σκοτίνα κι από κει στην Καλλιπεύκη. Δεν με πείραξαν. Μάλλον με λυπήθηκαν γιατί με είδαν «πιστίλ» μούσκεμα. Μερικοί στρατιώτες γέλαγαν γιατί τους παραξένεψε το παντελόνι μου. Χάζευαν γιατί τα μπαλώματα ήταν περισσότερα από το κύριο παντελόνι.

        ----------

Σημείωση: Στην Πρότση συναντιόμασταν οι τσοπάνηδες των δυο χωριών (Παντελεήμονας και Σκοτίνα). Το μεσημέρι, που τα γίδια στάλιζαν, εμείς το ρίχναμε στην πάλη (αντίπαλα μέρη τα δυο χωριά). Συγκεκριμένα θυμάμαι οι δυο από τη Σκοτίνα (Καλιαμπός και Πινακάς) παλεύαμε με δυο τσομπανόπουλα του Παντελεήμονα. Ο Χρήστος Θ. Σακελλάρης μου εκμυστηρεύτηκε (14.2.15): «Ικεί στ’ Πρότσ’ ήταν 7-8 Παντλιμοτάκια μι μανάρια (κατσίκια). Ήταν ένα μεγάλο κρεβάτι (ξυλοκρέβατο). Το έφκιασαν οι μεγάλοι τσομπαναραίοι Παντλεμονίτες. Μαζεύονταν εκεί και ξάπλωναν. Ήταν δυο δέντρα στα οποία στήριζαν τα μεγάλα ξύλα της κρεβατίνας». Από τη μέρα που έγινε το μακάβριο φονικό (Γενάρης 1944) στη σκοτεινή ρεματιά της Πρότσης, πάψαμε να πλησιάζουμε το τοπίο. Μικρά παιδιά ήμασταν και τρέμαμε ακόμα και στο άκοσμα της λέξης «Πρότση». Λέγανε ότι μέσα στη ρεματιά βογκούσε το αίμα των νεκρών.

----------

Επεξηγήσεις στο σχήμα

1. Δημόσιος ασφαλτοστρωμένος δρόμος (Παντελεήμονας-Καλλιπεύκη). . Εξυπηρετεί τη συγκοινωνία Θεσσαλία-Μακεδονία όταν κλείνουν τα Τέμπη.

2. Αγροτικός δρόμος (Παντελεήμονας-Άνω Σκοτίνα).

3. Σαλτάν, τοπωνύμιο απέναντι από την Πρότση στο Παντελεημονίτικο.

4. Κατσούρα, αναβρικό στο σημείο που ο δρόμος 2 ενώνεται με τον Τρανό Λάκκο, λίγο παρακάτω από την Πρότση.

5. Πρίπορας (λάκκα-γούρνα Καλιαμπού).

6. Κουρκουφωλιά, ο βράχος απέναντι (ανατολικά) από τη Σμίξη.