εκκλησίες: Αϊ-Λιάς.

ΛΑΪΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

                                                

Στο καραούλι, ανάμεσα στην Κάτω και Άνω Σκοτίνα (υψ.600 μ.) σώζεται μικρό εκκλησάκι του προφήτη Ηλία. Ανήκει στην ιδιοκτησία του μακαρίτη Αποστόλου Παπαζιώγα. Παλιότερα κατά τη μέρα της γιορτής (20 Ιουλίου) ανέβαινε αρκετός κόσμος και συμμετείχε στη Θεία Λειτουργία, η οποία γινότανε από τον εκάστοτε εφημέριο ιερέα της Σκοτίνας. Ερείπια από πάμπολλα ντουβάρια δηλώνουν, πως, στα παλιά χρόνια ήταν χτισμένο χωριό.

1. το κτήμα. Ο πατέρας των Παπαζιωγαίων, παπά Θανάσης άφησε στο γιο του Απόστολο το κτήμα που ήταν κοντά στο παλιό χωριό, ερείπια του οποίου σώζονται ακόμα. Ο Απόστολος μέσα στο κτήμα κτίζει τη μικρή εκκλησούλα. Ο Θεοχάρης Β. Συντριβάνης (1913-2002) σε συνέντευξη που δόθηκε το Δεκέμβρη του 1999) εξιστορεί: «...Μιτά ήρθι ι Παπαζιώγας απ’ ντ Βούρπα *. Είχι στα μπαΐρια ‘π’ τουν Αϊλιά του μπαχτσέ. Μέσ’ στ’ φτιριά. Όταν ήρθι αυτός ι παπάς απ’ αυτού σιαπάν’ ** τουν έδουσι του χουργιό αυτόν του μπαχτσέν. Ήταν βακούφκου του μέρους. Κι τουν έδουσαν αυτό του μπαΐρ κι το ‘φκιασι μπαχτσέν. Τουν έδουσι η επιτρουπή  απού ν’ ικκλησιά. Ύστιρα πέθανι αυτός ι παπάς κι άφσι κληρουνόμουν τουν Απουστόλ’». [Αργότερα ήρθε ο Παπαζιώγας από τη Βούρπα. Εκεί υπηρετούσε ώς ιερέας. Αυτός στη δικαιοδοσία του είχε τον μπαχτσέ που ήταν εκεί στις πλαγιές του Αϊ-Λιά. Συγκεκριμένα στην πλαγιά τη γεμάτη με φτέρες. Την εποχή, λοιπόν, που αυτός ο παπάς από τα μακρινά μέρη ήρθε στη Σκοτίνα, έδωσε στον Αποστόλη τον μπαχτσέ αυτόν που ήταν μέσα στην φτεριά. Το μέρος ήταν βακούφικο, εκκλησιαστικό. Του χάρισε αυτόν τον τόπο, που, στη συνέχεια, καλλιεργήθηκε και έγινε κήπος, μπαχτσές. Η επιτροπή της εκκλησίας έδωσε αρχικά το μέρος αυτό στον παπά. Κατόπιν πέθανε αυτός ο παπάς και άφησε κληρονόμο το γιο του τον Αποστόλη].

----------

* Η Όλγα Χρυσικού-Μπιλιάγκα το καλοκαίρι του 2005 μου δίνει συνέντευξη και τονίζει: «Ι παπά Θανά 'ης ήρθι χήρους μι τα πιδιά ιδώ μικρός κι τα σταλιάισι ύστιρα [ο παπά Θανάσης Παπαζιώγας ήταν χήρος όταν ήρθε στο χωριό μας. Μαζί του έφερε και τα παιδιά του. Εγκαταστάθηκε μόνιμα στο χωριό].

Ο π. Γεώργιος Μπιλιάγκας αναφέρει: "Αθανάσιος Παπαζιώγας, εφημέριος στη Βούρμπα Ελασσόνας».

Συγγένεια: π. Αθανάσιος, σύζυγος παπαδιά «Μαρία από Παντιλέμινο, Χατζαίικο σόι».. Παιδιά:

1. Ιωάννης, σύζυγος Κατίνα Καλαμάρα  

2. Απόστολος, σ.  Τασιούλα Καρκαφίρη        

3. Γιώργος, πέθανε από ανακοπή σε ένα γάμο.             

4. Δημήτριος, σ. Δέσποινα Ισαακίδου-Κωνσταντινούπολη.             

5. Νικόλαος , σ. Γραμματή Οικονόμου.      

6. Βασίλειος (1905-1991), ιερέας, σ. Τριανταφυλλιά Ε. Δάμπλια.

Παιδιά του Αποστόλου και Τασούλας Παπαζιώγα: Αθανάσιος, Γεώργιος, Μανόλης, Αθηνά, Πόπη, Φωτεινή, Μαρία,

ιερέας Αθανάσιος Παπαζιώγας (1850-1927).

Σημείωση: η φωτογραφία πάρθηκε από αναρτημένη συλλογή φωτογραφιών ιερατείου που βρίσκεται στην αίθουσα του ιερού ναού Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου Σκοτίνας. Η επιμέλεια ανήκει στον π. Γεώργιο Μπιλιάγκα π. προϊστάμενο του ιερού ναού Θείας Αναλήψεως Κατερίνης.

** «απ’ αυτού σιαπάν». Δεν ενδιαφέρει τον κόσμο πώς λέγεται το χωριό. Γι’ αυτό και τοποθετούν τον τόπο «απ’ αυτού σιαπάν’» (δηλαδή ήρθε ο παπάς από μακριά, από περιοχή που βρίσκεται προς τα πάνω, περιφέρεια Ελασσόνας).

 

2. Πατσιά ‘π’ τουν Αϊ-Λιά. Στο ανηφορικό μονοπάτι, συναντούμε την τοποθεσία που φέρει το όνομα πατσιά 'π' τουν Αϊ-λιά. Πρόκειται για μια μεγάλη πέτρινη πλάκα. Κατά την παράδοση, αποτυπώθηκε η πατησιά του αλόγου του προφήτη, καθώς περνούσε από το σημείο εκείνο. Από το περιστατικό αυτό, ολόκληρη η πλαγιά πήρε το όνομα "πατσιά 'π' τουν Αϊ-λιά". Ο Διονύσης Στύλος (τσιακμάκς) αναφέρει: «απ’ του λάκκου Τσιόκα φτάνουμι στα Γκρέκια. Παραπάν’ υπάρχει ένα ανάιρου (λεν του δρόμου). Πάμι προς τα δω, στα ίσια, γυρίζουμι πάλι προς τα ‘κεί να βγάλουμι ν’ ανηφόρα. Φέρουμι 2- 3 κλώζματα κι ανταμώνουμι μπέτρα (την πέτρα). ΄Ηλιγαν οι παππούδις ότι δήθιν ικείνα τα χρόνια ήρθι ι Αϊ-Λιάς στου άλουγου καβάλα. Ικεί που πέρασι ακούμπσι ζ μπέτρα η νουρά ‘π’ τ’ άλουγου. ΄Αφσι πατσιά (πατησιά) κι μια γραμμή ‘π’ ν’ ουρά (από την ουρά του αλόγου). Πιο πάν απ’ μπατσιά ‘π’ τουν Αϊ-Λιά είνι δυο πέτρις μιγάλις, ινουμένις (ενωμένες). Κι μέσα στου ένουμα ήταν μια χαβούζα, μια σκισιά (σχισμάδα). Εάν βάλουμι του ‘φτί ικεί, ακούμι έναν αέραν, μια βουή, έναν κρότουν. Έναν αέραν, πότι θιρμόν, πότι κρύουν. Αυτό γίνιτι κι σήμιρα».

3. πανοραμική θέα. Ο ορίζοντας από ‘κεί πάνω εξαίρετος. Προς την ανατολή εκτείνεται ο κάμπος της Σκοτίνας, ο οποίος στο βάθος ενώνεται με την καταγάλανη θάλασσα του Θερμαϊκού. Προς τη δύση απολαμβάνεις τα πεύκα, τα έλατα, τις οξιές και τα βράχια «‘π’ τα Μαγγούρια» * με τα σταυρωτά τρόχαλα. Προς βορρά αντικρύζεις απότομες χαράδρες του γερο-΄Ολυμπου και τον κάμπο της Λεπτοκαρυάς. Προς νότο το μάτι σου χάνεται στις απέναντι ράχες, χαλιά στρωμένα από κασταναριά. Περίφανη φαντάζει η λάκκα (ή μπάρα) του Πρίπουρα **.

----------

* Μαγκούρια (τα), τοπων. στην Άνω Σκοτίνα, στη ράχη με τα έλατα. "Ικεί είνι ούλου ουστριά, φαίνουντι ικεί τα σταυρουτά τα τρόχαλα" (Διονύσης Στύλος). Για την προέλευση της ονομασίας δε μπορούμε να βρούμε άκρη. Κατά την παράδοση λένε, πως κάποιος έλεγε ότι τα Μαγκούρια έχουν πολύ πλυξάρι. Τα πλυξάρια (πυξάρια) σε παλιούς χρόνους τα ελατομούσαν, τα κατέβαζαν στην Κάτω Σκοτινα και τα 'φκιαναν κλίτσες, μαγκούρες.

** Στον Πρίπουρα, όπου κοπάδι 5-6 λύκων -θάταν το ’45- εγκλόβισε ένα άλλο κοπάδι. Τα γίδια του μακαρίτη Διονύση Τράντα. Απομόνωσαν τα σκυλιά και σπρώξανε τα γίδα προς τις «μπουλντούκες» στα Καμίνια (=βαθιές μπάρες στην τοποθεσία «Καμίνια»). Βαρύς ήταν ο χιονιάς. Ο υπογράφων αποτελεί μαρτυρία αψευδή. Έβοσκε τα γίδια στο προσήλιο τ’ αϊ-Λιά αγναντεύοντας απέναντι στ’ ανήλιο τους λύκους να κουμαντάρουν τα γίδια στον Πρίπουρα.

ΕΙΚΟΝΕΣ: 

Α'.

Η Αθηνά (σύζυγος του Χαράλαμπου) το γένος Αποστόλου Παπαζιώγα παραβρέθηκε στο πανηγύρι του Αγιάννη της Σκοτίνας (29 Αυγούστου 2012). Η Αθηνά ζει οικογενειακώς στην Αυστραλία.
 

Β'. Απόγονοι Βασίλη Συντριβάνη (αφηγητή):

 

παππούς: Βασίλης (†1946), σύζυγος Φωτεινή Οικονόμου. Παιδιά τα ονόματα καταγράφονται όπως ακριβώς ακούγονται στη Σκοτίνα:

1. Θεοχάρης (1914-2002), σύζυγος Πηνέλου Απ. Γκάρα

2. Θανάσης, σ. Παρασκευώ Τσαλαμπάση από Νιζιρό.             

3. Λέγκου (γέννηση 1918), σ. Αντώνης Πινακάς.                       

4. Πηνέλου (1922), σ. Διονύσης Πινακάς.           

5. Γαλάτου, πέθανε ελεύθερη.

Ο Θεοχάρης Συντριβάνης και η Πηνελόπη Γκάρα στα νιάτα τους.