ΠΟΛΕΜΟΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ ΣΤΗ ΘΕΡΜΗ (α)

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΑΤΕΡΑ

Η κυρία Μαρία Ξενοφωνίδου-Σωτηριάδου από τη Θέρμη μου δίνει συνέντευξη στις 12 Δεκεμβρίου του ΄22 για την προσφυγιά των Ποντίων. Η συζήτηση γίνεται στη βιβλιοθήκη του Πολιτιστικού Κέντρου Θέρμης. Η κ. Μαρία ανοίγει το πρώτο ξεκίνημα: "Γεννήθηκα στην Αυληάννη Κοζάνης το 1927".

ΓΕΝΙΚΑ: Οι γονείς μου είναι πρόσφυγες από την Τραπεζούντα. Ο πατέρας μου ηταν εργολάβος μαρμάρων στην Κωνσταντινούπολη. Μετά ήρθαν στην Αργυρούπολη. Επειδή η Αργυρούπολη δεν έβγαζε άργυρο, φύγανε και πήγαν σε ένα χωριό 40 χιλιόμετρα έξω από την Τραπεζούντα. Βάλανε το όνομα Αυληάννη. Από την Άννα Κομνηνή (αυλή της

Άννης). Λεγόταν Ανέστης, γεννημένος το 1900. Πήγε γυμνάσιο, πανεπιστήμιο. Η μάνα μου λεγόταν Σόνια. Από το χωριό Χορόπο. Ήταν οικισμός, όπως το Τριάδι-Θέρμη. Ενώ ο πατέρας μου ήταν Αυληαννήτης. Η γιαγιά μου έκανε 9 αγόρια και πέθαναν. Είχε και μια αδερφή, τη Σόνια και έγινε καλόγρια, ηγουμένη. Η γιαγιά μου κάθε χρονιά θρηνούσε και από ένα παιδί. Και έλεγε η καλόγρια: «Εγώ δεν αντέχω τα μοιρολόγια αυτά. Θα πάω στο μοναστήρι».

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Τραπεζούντας. Δεύτερη σειρά από πάνω. 5ος από δεξιά ο πατέρας μου Ανέστης Ξενοφωνίδης.

Ιούνιος του 1913 στην Τραπεζούντα

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ: Το ΄17 έγινε πόλεμος. Ρωσία με Τουρκία. Μετά από ένα χρόνο φεύγουν οι Ρώσοι από την Τραπεζούντα κι από πίσω οι Τούρκοι άρχισαν την καταστροφή. Κάψανε τα χωριά.

Τον παππού μου Γιώργο τον πήγαν στην Κων\πολη και τον σφάξανε. Ομάδα αμπλέτ Ταμπούρ. Τους παίρνανε αγγαρεία και φτιάχνανε δρόμους. Χωρίς να τους ταΐζουν. Όλοι πέθαναν, πέθανε και ο παππούς μου.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ: Κατέβηκε η καλόγρια από το μοναστήρι. Γιατί κάηκε ο Άγιος Πρόδρομος. Σε ένα χωριό Ματσούκα. Μοναστήρι με τρεις καλόγριες. Όταν πέρασε ο

πόλεμος η καλόγρια κατέβηκε στην αδερφή. Είχε και δυο αδερφούς ο παππούς μου. Ένας λεγόταν Πανίκας, ο άλλος Ξενίτας, από κει πήρε το επώνυμο. Στην Τραπεζούντα είχαν εμπορικό κατάστημα υφασμάτων. Και όταν έγινε το κακό με τους Τούρκους, αφήνουν όλα τα πράματα, το σπίτι, ρούχα κ. ά.

ΟΥΚΡΑΝΙΑ: Στην Τραπεζούντα, όλοι μπήκαν στο καράβι. Πήγαν στην Ουκρανία. Στο δρόμο, όμως, το καράβι πάθανε χολέρα. Και πεθάνανε όλοι. Τους ρίξανε στη θάλασσα και έμεινε η μάνα του, πεθερά μου. Φτάσανε στην Ουκρανία, στην Μαριούπολη. Εκεί πεθαίνει η μάνα του, πεθαίνει η γυναίκα του, πεθαίνει και το

παιδάκι. Και μένουν αυτός με την καλογριά. Αυτό έγινε το 1921. Στην Μαριούπολη έκανε 2 χρόνια. Θάβουν και τους τρεις σε ένα μέρος, κ. Γιάννη. Και δεν είχε με τι να τους σκεπάσει. Με τις πέτρες. Περνάει ένα παπάς ουκρανός και του λέει: «Πάτερ σε παρακαλώ κάνε ένα Τρισάγιο για να θάψω αυτούς τους ανθρώπους. Το μωρό ήταν βρέφος και η γυναίκα του μικρή. «Μα…» λέει ο παπάς. Σηκώθηκε, έφυγε. Περνάει ένας ουκρανός και βλέπει τον μπαμπά μου να κλαίει. Λέει ο ουκρανός: «Γιατί κλαις, παλικάρι μου;»; Τον πιάνει τον παπά από τα γένια και του λέει: «Γύρνα πίσω και διάβασε τους ανθρώπους». Τους διάβασε, έφυγε. Ο ουκρανός συμπάθησε τον πατέρα μου και του λέει: «Παιδί μου, έλα να σε φιλοξενήσω». Και τον κράτησε 2-3 χρόνια, τον κάνει τον καλύτερο υποδηματοποιό.

ΕΛΛΑΔΑ: Το 1923 έρχονται στην Κων\πολη με καράβι. Παίρνουν το τρένο και φτάνουν στην Αθήνα-Πειραιά. Αγοράζει ένα οικόπεδο εδώ, στην Καλλιθέα, στο Σκοπευτήριο. Έκατσαν 2-3 μήνες. Η καλόγρια (θεία) λέει: «Θα φύγω εγώ , θα πάμε

στον Ανανία». Ανανίας λεγότανε ο πρόεδρος του χωριού. Αυτός ξεκίνησε από την πατρίδα, πήρε το κοπάδι του, τους Έλληνες και τρέχανε να βρουν τόπο να σταθούν. Ήθελαν βουνό. Ο μπαμπάς μου έμεινε σε συγγενείς στην Αθήνα. Αγοράζει οικόπεδο, γίνεται ένας καλός υποδηματοποιός. Δούλευε στον Λαμπρόπουλο. Ο Λαμπρόπουλος έβγαζε κάτι πασουμάκια. Όλο χρυσό. Τα αγοράζανε οι τραγουδίστριες.

ΑΥΛΗΑΝΝΗ: Η καλογριά επέμενε: «Θα φύγουμε από δω. Αν δεν έρθεις μαζί μου, θα σε καταραστώ». Φοβήθηκε ο καημένος, έφυγε. «Να πάμε να βρούμε τον Ανανία». Έφτασαν στην Κοζάνη, στο χωριό αυτό. Αλλά, όταν πήγαν εκεί, τα σπίτια είχαν παρθεί όλα. Με την ανταλλαγή που έγινε. Και βρήκαν μια καλύβα. Μέσα σε πέτρες γεννηθήκαμε, κ. Γιάννη.

ΜΑΛΓΑΡΑ: «Εγώ θα φύγω», έλεγε στη μάνα μου. «Θα πάω αλλού». Και ήρθε εδώ στα Μάλγαρα και άνοιξε παντοπωλείο.

ΤΟΨΙ: Δεν ταίριασαν με τον συνέταιρο και πάει στο Τόψι (Γέφυρα). Και νοίκιασε καφενείο. Εμείς στο χωριό. Μετά ταλαιπωρούνταν ο άνθρωπος, γύρισε στο χωριό, άνοιξε ένα μαγαζάκι. Στην Αυληάννη. Και ο Θοδωρής (Δήμαρχος Θέρμης) από το ίδιο χωριό ήμασταν. Με το μαγαζάκι που άνοιξε ο πατέρας μου δε μπορούσε μέσα στις πέτρες που κυκλοφορούσαν με τα τσαρούχια.

ΘΕΡΜΗ: Είπε «θα πάω στη Θέρμη». Ήρθε εδώ το 1936 επί Μεταξά. Άνοιξε ένα μαγαζάκι στη θέση που είναι σήμερα η Εθνική Τράπεζα. Ήταν ο παπά Γιώργης. που λειτούργησε στον άγιο Νικόλαο. Εκεί δούλευε ο κακομοίρης, ο πατέρας μου. Ένα τενεκέ καλαμπόκι με ένα ζευγάρι παπούτσια.

Εμείς ήμασταν στο χωριό. Στην Αυληάννη είχαμε δάσκαλο, τα πάντα μας

έμαθε. Έβγαλα το δημοτικό εγώ το 1940, Εμείς ήρθαμε Σάββατο του Αγίου Δημητρίου. Από την Αυληάννη. Αγοράσαμε το σπίτι αυτό που μένουμε, κοντά στον "Σταυρό" (Πόντου 8).

Την Δευτέρα κηρύσσεται ο πόλεμος του ΟΧΙ. Μια ημέρα καθίσαμε ελεύθεροι. Από κει και μετά, κ. Γιάννη, καταλαβαίνεις τι περάσαμε, τι τραβήξαμε. Στην αρχή κάνουμε αγορά του σπιτιού. Ο πατέρας μου είχε χάρτινα χρήματα. Τα χάσαμε όλα, κ. Γιάννη.

----------

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

1. Κων\πολη