Τρίτη 30 Δεκεμβρίου 2014

Ιςτορία: η Κάτω Σκοτίνα σχηματικά


Το χωριό

 

Επεξήγηση στην παρακάτω λίστα

1. Αϊ-Γιώργης-Κέντρο, ενοριακός ναός με πλούσιο καλλιτεχνικό περίβολο που εξυπηρετεί τους κατοίκους για πραγματοποίηση εκδηλώσεων, Περισσότερα βλέπε ιστοσελίδα: kaliampos-ioannis-skotina.blogspot.gr, ανάρτηση14.4.2014.
2. Βασίλα, οικισμός στα δυτικά του χωριού. Λεπτομέρειες βλέπε ανάρτηση 11.2.2014.
3. Κεραμίδα (η), τοπων. ή μάλλον η βρύση με το όνομα "Κεραμίδα" ανάμεσα στη "Βασίλα" και "Παναϊά". Φαίνεται, πως, παλιότερα, το νερό έτρεχε από κεραμίδα. Ο Δημητρός Παπαγεωργίου μας λέει: "Ι Σχουρημένους ι Πουτιός ι Ντάμπλιας, όταν ήταν πρόιδρους μαζί μι του Γκουκουλιάρα κατέβασαν του νιρό μι κιούγκια απ' τ' αναβρικό τ' Καϊάκα. Τρύπσαν πεύκα,  τα τρύπσαν μι ν' αρίδα, τα βίδουσαν κι παράχουσαν μέσ' στου χώμα κι ήφιραν του νιρό απ' τ' αναβρικό τ' Καϊάκα».
4. Παναϊά,  εξωκλήσι στην κορυφή του χωριού. Λεπτολέρειες βλέπε ανάρτηση 26.3.14
5 Μανέικα (τα), τοπων. στην περιοχή των Μαναίων, κοντά στη Λάκκα Γίδα στην Κάτω  Σκοτίνα.
6. Αγιάννης, εξωκλήσι στα δυτικά του χωριού κοντά στα «Μνημόρια». Κατατοπιστικά στοιχεία βλέπε ανάρτηση 27,8.14.
7. Πλατάνια (τα), τοπων. στα Κοιμητήρια του χωριού. Η ονομασία οφείλεται στα πολλά πλατάνια του τόπου.
8. Κοτσέκι (Κουτσέκ') τοπων. και η ομώνυμη πλατεία του χωριού μέχρι τα τέλη του 1960. Η ονομασία από το "κοτσέκι" = αποθήκη του τσιφλικά, όπου συγκεντρώνονταν η συγκομιδή. Εκεί έπαιρναν το φόρο οι Τούρκοι "τζιλέμπδις" από τα φασόλια, σιτάρι, καλαμπόκι κλπ.  Τα ταίριαζαν έτσι, ώστε να σχηματίζουν "σουρούλια-σουρούλια" μπροστά στους εφόρους. Αλλού κοτσέκι = α) μεγάλη αποθήκη στην οποία σύναζαν τα σιτηρά τους οι αγάδες, όπου και το κουνάκι του σούμπαση (αντιπροσώπου του αφέντη), β)   κοτσέκια ήταν και διχάλες ξύλινες, επάνω στις οποίες στηριζόταν μακρύ δοκάρι για το κρέμασμα των καλαμποκιών, γ) στον Α. Καρκαβίτσα ("Ζητιάνος") κιουτσέκι=υπόστεγο από καλάμια.
9. Νταλίγκα (η), πηγή με άφθονο νερό, χαμηλότερα από τα Καλιαμπέικα. Παλιότερα προμηθεύονταν νερό από την πηγή αυτή όλες οι γύρω  περιοχές.  
10 «Σπίτια» (τα), οικισμός στα νότια του χωριού, πιθανόν από τα σπίτια που είχαν κτισθεί στη θέση των καλυβιών. 
11. Αναβρικό Παπαγιάννη, πηγή δροσερή κοντά στα «Παπαγιαννάτ'κα» (τα), τοπων. πιo πάνω από τη Βασίλα, όπου και τα παλιά κτήματα κάποιου παπά Γιάννη (πρεσβυτέρα η Μόρφω, αδερφή η Τσιτσίλου).
12. Αγία Τριάδα-Γαβρί. Βλέπε ανάρτηση ιστοσελίδας της 3.6.14. Γαβρί (το) ή τα Γαβριά, συνοικία στην περιοχή της   Αγίας Τριάδας). Για την ονομασία υπάρχουν διάφορες εκδοχές, η πρώτη λέει ότι  εκεί υπάρχουν πολλά γαβριά, η δεύτερη ότι παλιότερα ο μακαρίτης Βαγγέλης Γαβρής έκτισε εκεί μια καλύβα, που τη λέγανε «καλύβα του Γαβρή».
13, Αγία Παρασκευή, βλέπε ανάρτηση 16.7.14.
14. Ερκειάδες, στα τελευταία χρόνια (αρχές δεκαετίας 2010) κτίζεται οικοδομικό συγκρότημα ((νέος οικισμός) στα βορειοανατολικά, κοντά στα Καλιαμπάτκα και Πινακάτκα.
15. Παναγία Φανερωμένη, εξωκλήσι στην παραλία Σκοτίνας που κτίστηκε το καλοκαίρι του ’14 με τη φροντίδα του νέου Μητροπολίτη Κίτρους κ. Γεωργίου
16. Γιαλός-Παραλία, όπου κατά τη θερινή περίοδο παρατηρείται ικανοποιητική τουριστική κίνηση.
17. Μπέρη, ν.δ του χωριού, όπου παλιότερα οι τσομπαναραίοι, στάλιζαν τα γίδια (υπήρχε πηγή με αρκετό νερό). Σήμερα περιτριγυρίζεται από νεόκτιστες βίλλες.
18. «Γραμμή», έτσι λέμε το σημείο της σιδηροδρομικής γραμμής, Μέχρι πρότινος (δεκαετία 2000) υπήρχε και υπάρχει μικρό κτίριο για την εξυπηρέτηση των ταξιδιωτών, «Κατέφκα ζ ντ ‘Γραμμή να πάρου του τρένου».
19. Εθνική οδός (ΠΑΘΕ, Πάτρα-Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Εύζωνοι).
            Το διάσπαρτο οικισμών και εκκλησιών του χωριού δικαιολογείται από το γεγονός ότι πριν από τη δεκαετία του 1930 οι κάτοικοι κατέβαιναν από την Άνω στην Κάτω Σκοτίνα και κτίζανε καλύβες, οι οποίες με τον καιρό γίνανε σπίτια. Βλέπε «λαρωμένη Σκοτίνα» (ιστοσελίδα, ανάρτηση  της 21.11.2013).


Τετάρτη 17 Δεκεμβρίου 2014

τραγούδι: (Γάμος) «έβγα, έβγα πιθιρούλα».



 
         Ο Γάμος έχει διάφορες φάσεις. Για κάθε φάση ταιριάζει κι ένα τραγούδι. Η υποδοχή της νύφης από την πεθερά θεωρείται κορυφαία στιγμή. Η διαδικασία χαρακτηρίζεται από τα εξής στιγμιότυπα: α) στην εκκλησία γίνεται ο συνήθης χαιρετισμός, β) στήνεται χορός στον αυλόγυρο της εκκλησίας *, γ) στη συνέχεια ο κόσμος τραγουδώντας κατευθύνεται προς το σπίτι του γαμπρού. Προηγούνται τα όργανα (συνήθως κλαρίνο, βιολί, λαούτο), δ) τα πεθερικά της νύφης προπορεύονται, φτάνουν πρώτοι στο σπίτι και ετοιμάζονται καταλλήλως, ε) ακολουθεί αλληλοασπασμός (κυρίως από γονείς και συγγενείς), στ) η χαρά φουντώνει, όταν η πεθερά ανοίγει τον χορό της «κουλούρας» (καμαρώνει κρατώντας την κουλούρα ψηλά). Στη συνέχεια ακούγεται το τραγούδι της πεθεράς:

λαός:  Έβγα έβγα πιθιρούλα,
                                             φέρ’ ι γιος σου πιρδικούλα,
                                             μι τη ζάχαρη πλασμένη,
                                             μι του μέλι ζυμουμένη.

    πεθερά: Βρε, καλώς τον τον ιγιό μου,
                                                      πάει μονός κι ήρθι ζιβγάρι.

λαός:  Έμπα έμπα, κυρά νύφη,
                                                      μέσ’ στου κύρ γαμπρού του σπίτι.

                                                  νύφη:   Δε μπααίνου, δε σιβαίνου,
                                                                  ‘γώ του σπίτι δε ντου ξέρου.

      λαός:    Έμπα έμπα, κυρά νύφη,
                                                                  να γιννήσεις, να κλουσήσεις,
                                                                  δώδικα πιδιά να βγάλεις
                                                                  κι ούλα ’ρσινικά να είνι.

         Πεθερά και νύφη μπαίνουν «στου γκαλό τουν ουντά» (στην επίσημη κάμαρη). Κερνάει στη νύφη γλυκό και λικέρ. Αυτό αρκεί για μια ανάσα, αφού έξω στην αυλή  γίνεται χαλασμός. Τα κλαρίνα βαράνε και βαστάνε το χορό.
----------
* στην Άνω Σκοτίνα στήνανε χορό στον «Πλάτανο», δηλαδή  «ζ μπλατέα» (στην πλατεία) του χωριού ή «σ’ ν’ αυλή τς Στύλινας» (στην αυλή της Στύλαινας, προς τα δυτικά της πλατείας).   

   Παντρεύεται ο Βαγγέλης Α. Γερομιχαλός. Προπορεύονται οι: παππούς του Βαγγέλης Α. Γερομιχαλός και ο πατέρας του Θανάσης. Ο Μανόλης Παπαγεωργίου στο κλαρίνο και Χρήςτος Σάκαρης στην κιθάρα. 

 



                               Η θειά Βαγγέλινα (Όλγα Καλιαμπού-Γερομιχαλού) 
                                                     δέχεται συγχαρητήριες ευχές.

Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2014

ιστορία: Σκοτίνα-τοπική αυτοδιοίκηση



1. Γραμματεία. Στο Κοινοτικό γραφείο Σκοτίνας υπηρέτησαν οι:
α), Βλέτσης Αθανάσιος,  από συστάσεως της Κοινότητας μέχρι το 1957.
β) Βασίλειος Ν. Δάμπλιας, από 1.1.1958 μέχρι. 2001.
γ) Γιώργος Β. Δάμπλιας, από 2001 μέχρι καταργήσεως του θεσμού της Κοινότητας και δημιουργίας του Δήμου Ανατολικού Ολύμπου 1999 (ν. Καποδίστρια). 

Το παλιό δημοτικό Σχολείο (δεκαετία 1930) στην Κάτω Σκοτίνα ("Κοτσέκι"). Λειτούργησε μέχρι τη δεκαετία του 1960. Έκτοτε χρησιμεύει ως χώρος Τοπικής αυτοδιοίκησης.

2. Πίνακας προέδρων. Παραθέτω πίνακα προεδρικής θητείας της Σκοτίνας, όπως ακριβώς μου τον έστειλε ο γραμματέας της Κοινότητας αείμνηστος Βασίλειος Ν. Δάμπλιας.

1930 Δημήτριος Δάμπλιας
1932 Ηρακλής Δάμπλιας
1934 Δημήτριος Δάμπλιας
1935 Γεώργιος Καρκαφίρης
1937 Δημήτριος Τσιομάνης
1939 Νικόλαος Ζιώγας
1940 Αθανάσιος  Δ. Πλεξίδας                     
1944 Ιωάννης Ν. Κουκουλιάρας     
1945 Νικόλαος Β. Δάμπλιας              
1948 Ιωάννης Α. Παραμύθας            
1949 Γεώργιος Ν. Καρκαφίρης       
1951 Απόστολος Ε. Δάμπλιας         
1952 Λεωνίδας Μ. Συντριβάνης        
1953 Εμμανουήλ Δ. Δάμπλιας           
1954 Βασίλειος Γ. Γερομιχαλός      
1955 Γεώργιος Ν. Γεργολάς                
1962 Ευάγγελος Α. Γερομιχαλός      
1964 Αθανάσιος Γ.Βλέτσης             
1966 Ιωάννης Γ. Τσινιάνης                     
1974 Νικόλαος Θ. Δάμπλιας                  
1975 Αντώνιος Α. Κουκουσάς              
1979 Δημήτριος Α. Πλεξίδας                
1983 * Αστέριος Α. Στύλος                       
1985 Παντελής Π. Κοκράνης                
1987 Αντώνιος Α. Κουκουσάς              
1991 Νικόλαος Γ. Γεργολάς                  
1995 Παντελής Π. Κοκράνης                 
----------
* Από τη χρονολογία αυτή πληροφοριακά στοιχεία πάρθηκαν από το κοινοτικό κατάστημα Σκοτίνας, μόλις άρχισε να ισχύει ο “Καποδίστριας”.                      
----------
Σημείωση: Από αφηγήσεις συμπατριωτών φαίνεται ότι ο Ποτιός Δάμπλιας χρημάτισε πρόεδρος κατά τα έτη 1920-22, 1946. Αναφέρονται και τα ονόματα: Νάσιος Πλεξίδας, Δημήτριος Γερομιχαλός, Ιωάννης Μπιλιάγκας.                                                                                                          ----------                                                                                                       Πηγές: α) αφηγήσεις κατοίκων Σκοτίνας, β) Κοινοτικό κατάστημα Σκοτίνας, γ)  Βικιπαίδεια, δ) «Φωνή του Ανατολικού Ολύμπου», (αρ. φ. 5/1.9.2007)..

Υποσημείωση: Στις αρχές του 1910 πρέπει να πετυχαίνει συνεχή εκλογή προέδρου ο παππούς Γεωργάκης Κοτσιβός-μουχτάρης. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός, που ο παππούς Καλιαμπός του ζήτησε χρηματική συνδρομή,  όταν το παιδί του Απόστολος είχε απαχθεί ώς όμηρος από τον αρχιληστή Τζιατζιά.  

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΠΡΟΕΔΡΩΝ