Παρασκευή 31 Μαρτίου 2023

ΤΕΧΝΗ: ο ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣ


Α. ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ 

 1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ: Ο ύμνος λέγεται «Ακάθιστος» επειδή οι χριστιανοί παρακολουθούν την Ακολουθία όρθιοι. «Ορθοί πάντες ακροώμεθα». Ψάλεται (ολόκληρος) την πέμπτη Παρασκευή της Σαρακοστής.

2. ΙΣΤΟΡΙΑ: Ο Ακάθιστος ύμνος θυμίζει το ιστορικό γεγονός του έτους 626 μ.Χ. όταν ο αυτοκράτορας Ηράκλειος απελευθέρωσε την Κωνσταντινούπολη από τους Αβάρους. Ο λαός προσευχήθηκε στην Παναγία των Βλαχερνών με επικεφαλής τον πατριάρχη Σέργιο.

3. ΣΥΝΘΕΣΗ: Πολλοί αποδίδουν την συγγραφή του ύμνου (Κοντάκιο)  στον Ρωμανό τον Μελωδό (6ος αι.), τον Πίνδαρο της Βυζαντινής υμνολογίας. (Η ονομασία "κοντάκιο") οφείλεται μάλλον στο κοντό ξύλο, στο οποίο τυλίγονταν η μεμβράνη που περιείχε τον ύμνον).

 

Β. ΑΚΡΟΣΤΙΧΙΔΑ 

1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ  μέρος (πρώτη και δεύτερη στάση): αναφέρεται σε γεγονότα που σχετίζονται με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. 

2. ΔΟΓΜΑΤΙΚΟ-θεολογικό μέρος (τρίτη και τέταρτη στάση): τονίζει την ενανθρώπηση του Χριστού.

 

          ΠΡΩΤΗ ΣΤΑΣΗ

Α γγελος πρωτοστάτης ουρανόθεν επέμφθη…

Β λέπουσα η Αγία εαυτήν εν αγνοία…

Γ νώσιν άγνωστον γνώναι η Παρθένος ζητούσα…

Δ ύναμις του Υψίστου επεσκίασετ τότε…

Ε χουσα θεοδόχον η Παρθένος την μήτραν…

Ζ άλην ένδοθεν έχων λογισμών αμφιβόλων…

         

 ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΤΑΣΗ

Ή κουσαν οι ποιμένες των αγγέλων υμνούντων…

Θ εοδρόμον αστέρα θεωρήσαντες Μάγοι…

Ί δον παίδες Χαλδαίων, εν χερσί της Παρθένου…

Κ ήρυκες θεοφόροι γεγονότες οι Μάγοι…

Λ άμψας εν τη Αιγύπτω φωτισμόν αληθείας…

Μ έλλοντος Συμεώνος του παρόντος αιώνος…

 

ΤΡΙΤΗ ΣΤΑΣΗ

Ν έαν έδειξε κτίσιν, εμφανίσας ο Κτίστης…

Ξ ένον τόκον ιδόντες, ξενωθώμεν του κόσμου…

Ό λος ην εν τοις κάτω, και των άνω ουδόλως απήν…

Π άσα φύσις αγγέλων κατεπλάγη…

Ρ ήτορας πολυφθόγγους ως ιχθύας αφώνους…

Σ ώσαι θέλων τον κόσμον ο των όλων κοσμήτωρ…

           

ΤΕΤΑΡΤΗ ΣΤΑΣΗ

Τ είχος εί των παρθένων, Θεοτόκε Παρθένε…

Ύ μνος άπας ηττάται, συνεκτείνεσθαι σπεύδων…

Φ ωτοδόχον λαμπάδα, τοις εν σκότει φανείσαν…

Χ άριν δούναι θελήσας οφλημάτων αρχαίων…

Ψ άλλοντές σου τον τόκον, ανυμνούμεν σε πάντες…

Ω πανύμνητε μήτερ, η τεκούσα των πάντων…

 

                                    

                    




 

 

 


----------

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: η εικόνα της Παναγίας είναι αγιογράφηση (σε πέτρα) της Όλγας Καλιαμπού-Στογιαννοπούλου (αδερφής του γράφοντος).