ξενιτιά: η ξενιτιά έχ&#39;; βάσανα, έχει πολλά φαρμάκια

Από τα βαπόρια στο Μπρονξ

Τον Δημήτρη στη Σκοτίνα τον λέμε Πουτιό *, στην Αμερική Τζίμη. Στη δεκαετία του 1970 ο Πουτιός Μήτσιος (του Γεωργίου και της Μαργαρίτας) ξενιτεύεται στην Αμερική. Εκεί παλεύει, αγωνίζεται να στρώσει τη ζωή του. Τελικά τα καταφέρνει, τακτοποιείται, δημιουργεί οικογένεια, εργάζεται. Όσοι τον γνωρίζουν πιστεύουν ότι τον διακρίνει το προοδευτικό και επιχειρηματικό πνεύμα, πράξεις αλληλεγγύης, αγάπης και αθόρυβης κοινωνικής προσφοράς. Το κορμί στα ξένα, η ψυχή στο χωριό. Τον Ιούλιο του 2003 βρίσκεται με άδεια στη γενέτειρά του Σκοτίνα και ευχαρίστως μου παραχωρεί τη συνέντευξη που ακολουθεί.

Ο Δημήτρης αφηγείται:

Υπηρέτησα στα Τρίκαλα. Μόλις απολύθηκα σε τριάντα μέρες έφυγα στα καράβια.

-Και πότε έφυγες για την Αμερική;

-Το '72. Τέλη του '72.

-Ποιος σε κάλεσε.

-Τα βαπόρια.

-Καταρχήν, γιατί έφυγες από δω.

-Έφυγα γιατί εδώ βάναμι καπνά. Καπνά βάναμι. Δεν είχι τίποτα.

-Ποιον βρήκες στην Αμερική.

-Ήταν ο Γιάννης ο Πολυχρός, Αποστόλης και η παρέα του. Βρήκα εκεί τον Τάκη του Μανόλη Δάμπλια.

-Πληροφορήθηκα ότι εσείς εκεί στην Αμερική πήρατε πρωτοβουλία, ενδιαφερθήκατε για το εξωκκλήσι «Χριστός» του χωριού μας, στις Κότρες **. Ποιοι βοήθησαν στο έργο αυτό;

-Ας μην αναφερθούμε σε ονόματα. Λίγο πολύ, όλοι βοήθησαν. Λίγο πολύ όλοι δώσαν. Άλλος έδωσε δέκα δολλάρια, άλλος είκοσι. Οι ξέν' βοήθησαν πολύ. Άλλους τους έβαλα υποχρεωτικά, (μανάβηδες, χασάπηδες, ψαράδες). Αυτοί έρχονται κάθε βδομάδα, φέρν πράγματα στο μαγαζί. Τς' λέου "θα σας κρατήσω όλους από πέντι δολλάρια, άλλ' ιξήντα, άλλ' ουγδόντα για τ' ν' ικκλησία".

-Καταλαβαίνανε αυτοί ότι γίνεται ένα έργο κοινωνικό;

-Τους είπα εγώ. Τώρα, απού κει κι πέρα…

-Δε διαμαρτύρονταν; Δεν έλεγαν "γιατί μας κρατάς τα λεφτά".

-Όχι, μόνο ένας, νομίζω, ότι έκανε διαμαρτυρία. Οι άλλ', μπα, "για πινήντα δολλάρια σι λέν'".

-Πότε έγινε αυτό;

-Νομίζω το '93.

-Εσύ, τώρα που επισκέφτηκες το "Χριστό" τι αταξίες βρήκες;

-Τα στασίδια είναι σπασμένα και οι καρέκλες είναι παλιές. Έξω καλά είνι. Τη βρύση την έχουν, τα τραπέζια τα βάλαν. Οι χωριανοί συμπατριώτες πρέπει να φροντίζουν να είναι όλα καθαρά. Να μη γεμίζουν βατσινιές. Γύρω-γύρω πάντα να είναι καθαρό το μέρος.

-Τζίμη μου,πες μου πώς τα κατάφερες να ξεπεράσεις τόσα εμπόδια, να προκόψεις με τόσο λαμπρή σταδιοδρομία εκεί στην απόμακρη ξενιτιά.

-Να σου πω: Φαντάζομαι να ξέρεις τη Ζλιάνα ***.

-Ναι, ο γνωστός χείμαρρος.

Ε, λοιπόν: Όσα τρόχαλα έχ’ η Ζλιάνα, τόσα πιάτα έπλυνα στην Αμερική.

----------

* Το πώς έγινε το «Δημήτριος» «Πουτιός» μου είναι άγνωστο. Υποθέτω πως κάποιο πρόσωπο με το όνομα Δημήτρης σε παλιότερους καιρούς, να ψέλλισε από φυσική αδυναμία αντί Δημητρός Πουτιός και αυτό, έκτοτε, επικρατεί.

** Κότρες (οι), τοπων. βδ της Κάτω Σκοτίνας, όπου σώζεται και η εκκλησιά "Χριστός" με τις αξιόλογες αγιογραφίες του 17ου αιώνα. Η παράδοση λέει, πως υπήρχε χωριό "Κότρες". Τα σωζόμενα παλιοντούβαρα μαρτυρούν του λόγου το ασφαλές. Κότρις (ες), ίσως από το κόντρις (ες) = εμπόδια, πέτρες που συναντάει το υνί κατά το όργωμα (;).

*** Λεπτομέρειες για τον χείμαρρο Ζλιάνα βλέπε βιβλίο μου, η Σκοτίνα, κώδικας, Θεσσαλονίκη 2007, που παραπέμπει στην αξιόλογη συστηματική εργασία του Π. Αναγνωστόπουλου. Τον Αναγνωστόπουλος ευτύχησα να τον έχω καθηγητή (γυμνάσιο Κατερίνης, δεκαετία 1950)): Ο συγγραφέας υπογραμμίζει: “Ο ποταμός σήμερον ονομάζεται Ζυλιάνα και Ζλ(ι)άνα κατά την συνήθη έκπτωσιν του φθόγγου ι ή υ παρά τα υγρά ή ένρινα. Η Ζυλιάνα φωνητικώς φαίνεται ότι προήλθεν από την αρχικήν ονομασίαν του ποταμού με τας εξής πιθανότατα αλλοιώσεις: Συς = Ζυς = Ζυσιάνα με προσθήκην της μεγενθυτικής καταλήξεως (ι)άνα = Ζυλιάνα = Ζλ(ι)άνα. Ο ποταμός εκβάλλει εις τον Θερμαϊκόν παρά τον σταθμόν διοδίων Λεπτοκαρυάς της δημοσίας οδού Αθηνών - Θ/νίκης. Ο Συς σχηματίζεται εκ πηγαίων υδάτων του Ολύμπου επί της Ν.Α κοιλάδος του σημερινού χωρίου Καρυές (σσ: Καρυά) υψομ. 900 μ. Η κοίτη του Συός διέρχεται εντός δασώδους χαράδρας και καθ’ όσον κατέρχεται προς τον Θερμαϊκόν στενεύει ακόμη περισσότερον και καθίσταται βαθυτάτη. Εντός αυτής διαβιούν και σήμερον αγριόχοιροι, εκ των οποίων ασφαλώς έλαβε και το όνομα ο ποταμός (συς ο, η κάπρος, αγριόχοιρος. Τα ύδατα του Συός, κατά την έξοδόν των εις την πεδιάδα, καταδύονται κατά το θέρος εις την λίαν αμμώδη εκ του χρόνου κοίτην. Παλαιότερον όμως κατέρρεον μέχρι της εκβολής. ΄Ως χείμαρρος ήδη, και μάλιστα κατά την πτώσιν ραγδαίας βροχής και την τήξιν χιόνων, συμπαρασύρει λίθους και δένδρα και ρέει μετά θορύβου ορμητικώτατος και ενίοτε εκχειλίζει και κατακλύζει μεγάλην έκτασιν των κτημάτων της Σκοτίνης” (Π. Αναγνωστόπουλος, η αρχαία ολυμπική Πιερία 1971).

Σχόλιο 1^ο. συγγένεια του Πουτιού: Παππούς από πατέρα Πουτιός Μήτσιος ((σύζυγος Αγλαΐτσα Τζιαβέτα-Παπαγεωργίου). Παππούς από μητέρα: Πουτιός Δάμπλιας (σύζυγος Κουνιώ Καλιαμπού). Παιδιά Πουτιού Μήτσιου: Αθανάσιος, Γιώργος, Γραμματή, Όλγα. Παιδιά Πουτιού Δάμπλια: Μανόλης, Παρασκευώ, Μαργαρίτα, Μαριγούλα.

Σχόλιο 2^ο. Στη Σκοτίνα το κύριο όνομα «Δημήτριος» αποκτά διάφορα παρώνυμα, όπως: α) Δημητρός (Δημητρός τ’ Παπαγιώρ’, Δημητρός τ’ Καραλή, Δημητρός ι Μαρνέλας, Δημητρός τ’ Αγγέλ’ κλπ), β) «Πουτιός» (Πουτιός ι Ντάμπλιας, Πουτιός ι Καρκαφίρς, Πουτιός ι Σκρέτας, Πουτιός ι Τρεύλας, Πουτιός Καλαμάρας, Πουτιός ι Μητός, Πουτιός η Τράντας τς Μαρίας κλπ), γ) Μήτρος (ι Μήτρους ι Ντήμους, ι Μήτρους τς Μήτρινας κλπ), δ) Μήτσιους, (ι Μήτσιος ι Πλιξίδας, η Μήτσιους Τσιούρβας, ι Μήτσιους τ’ Κουνόμ’, ι Μήτσιους ι Τσιουμάντζ κλπ).