ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ: ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ (συνοπτικά)

 

                                                               (από το Απολυτίκιο της εορτής)

ΝΑΟΣ:  Εξωκκλήσι με ένα κλίτος. Στα ΝΑ της Κάτω Σκοτίνας. Περνούμε το αναβρικό του Αγγέλη (*) με κατεύθυνση προς το Παντελεημονίτικο. Σε μαγεύει όταν αντικρύζεις την εκκλησούλα  κρυμμένη στα γαβριά.

1. ΠΑΛΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ. Ο Γιώργος Καλαμάρας το 2013 μου εκμυστηρεύεται:

 

"Ο παππούς ο Σντριβάντζ Μιχαήλ μ’ έλιγι ότι ήταν μια μικρή εκκλησούλα κι αυτή έπεσε. Ήταν ζμπαραλιαζμέν΄. Το ’60 πήγα εγώ και την έφκιασα»  (ιερατεία Ιω. Μπιλιάγκας). Ιγώ έβαλα χρήματα κι δούλιψαν οι Μπλιτσαίοι (εννοεί τους Πινακαίους μαστόρους). Έτσ΄ το ήθιλα. Το ήθιλι η ψυχή μ΄".

 

 

2. ΚΑΙΝΟΥΡΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ: Το 1983 κτίζεται καινούρια, σε νέα θεμέλια. Πανηγυρίζει στις 26 Ιουλίου. Το καλοκαίρι του 2001 ρωτάω τον μάστορα Χρήστο Τράντα του Θωμά να με πληροφορήσει σχετικά με την εξέλιξη του ναού στη σημερινή μορφή. Ο αείμνηστος Χρήστος (1935-2005) απαντάει:

 

«Πριν ήταν εκκλησούλα μικρή, παρατμέν’. Ικεί που ήταν η παλιά, ικεί έγινι κι η κινούργια. Το ιερό πιο κάτ’. Ιγώ ν’ έχτισα όλ’. Μετακινήθηκι λίγου πιο χαμηλά. Ιγώ ήμαν μάστορας. Λασπιάη είχα ένα πιδί.

 

 

 

Ο αδερφός του Χρήστου Θεοχάρης με πληροφορεί ότι οι εργασίες γίνανε το έτος 1983.

  

Στις Φωτογραφίες τα δυο αδέρφια -μαστόρια): 

Χρήστος (επάνω), Θεοχάρης (κάτω).

 

Γ. ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ: Την εποχή εκείνη (1983) το εκκλησιαστικό συμβούλιο σχηματίστηκε σε σώμα ως εξής: Πρόεδρος παπά Γιάννης Σκρέτας. Μέλη: Δημήτριος Μαρνέλας, Γεώργιος Γεργολάς, Αστέριος Μάνος, Αναστάσιος Γκριμούρας, Διονύσιος Γερομιχαλός, Διονύσιος Καρκαφίρης.

 ---------- 

 * Τοπωνύμιο: "Αναβρικό τ΄ Αγγέλ΄". Όλοι οι δρόμοι και μονοπάτια του χωριού

 

καταλήγουν  σ΄ αυτή την τοποθεσία για τους προσκυνητές της Αγίας Παρασκευής. Από το Αναβρικό μέχρι την εκκλησία ο δρόμος είναι πλαϊνός. Για να περάσουμε τον λάκκο, προσέχουμε πού πατάμε.

  ΕΙΚΟΝΕΣ

 Στο τέλος (απόλυση) μια φωτογραφία (2010) αναμνηστική. Από αριστερά: Σακελλάρης Αθ., Καλιαμπός Ιω., Στύλος Θωμάς, παπά Μιχάλης Βλέτσης (αείμνηστος), Χριστινόπουλος Αθ. και Καρκαφίρης Δημ.

  

 ΠΩΣ ΠΑΜΕ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ:  (βλέπε το επόμενο σχέδιο):

1. Κέντρο του χωριού (Κάτω Σκοτίνα).

2. Οικισμός "Γαβρί".

3. Αναβρικό "τ΄Αγγέλ΄". 

4. Αγία Παρασκευή.

 

 
 

 

 

 

ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ: Πάμε στον Αϊ-Λιά

"σήμιρα είνι τ΄Αϊ-Λιά     

κι τ΄Αϊ-Λιά η μέρα"

Στο καραούλι, ανάμεσα στην Κάτω και Άνω Σκοτίνα (υψ.600 μ.) σώζεται μικρό εκκλησάκι του προφήτη Ηλία. Ανήκει στην ιδιοκτησία του μακαρίτη Αποστόλου Παπαζιώγα.

Λαϊκή παράδοση 

Λένε, πως ο πατέρας των Παπαζιωγαίων, παπά Θανάσης, άφησε στο γιο του Απόστολο το κτήμα του Αϊ-Λιά. Ο Απόστολος μέσα στο κτήμα κτίζει τη μικρή εκκλησούλα. Ο π. Γεώργιος Μπιλιάγκας, προϊστάμενος της Θ. Αναλήψεως Κατερίνης, ισχυρίζεται ότι "ο Αθανάσιος Παπαζιώγας, ήταν εφημέριος στη Βούρμπα Ελασσόνας».

 

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Α. Ο Θεοχάρης Β. Συντριβάνης (1913-2002) με δέχεται ευχαρίστως στο σπίτι του στην Κάτω Σκοτίνα και προθυμοποιείται να μου δώσει σχετική συνέντευξη (Δεκέμβρης 1999). Για το επίμαχο θέμα («Αϊ-Λιάς») ο Θεοχάρης Συντριβάνης εξιστορεί:

ΤΟΠΙΚΟ ΙΔΙΩΜΑ: «...Μιτά ήρθι ι Παπαζιώγας απ’ ντ Βούρπα . Είχι στα μπαΐρια ‘π’ τουν Αϊλιά του μπαχτσέ. Μέσ’ στ’ φτιριά. Όταν ήρθι αυτός ι παπάς απ’ αυτού σιαπάν’ τουν έδουσι του χουργιό αυτόν του μπαχτσέν. Ήταν βακούφκου του μέρους. Κι τουν έδουσαν αυτό του μπαΐρ κι το ‘φκιασι μπαχτσέν. Τουν έδουσι η επιτρουπή  απού ν’ ικκλησιά. Ύστιρα πέθανι αυτός ι παπάς κι άφσι κληρουνόμουν τουν Απουστόλ’». 

 ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΗ: Αργότερα ήρθε ο Παπαζιώγας από τη Βούρμπα. Εκεί υπηρετούσε ώς ιερέας. Αυτός στη δικαιοδοσία του είχε τον μπαχτσέ που ήταν εκεί στις πλαγιές του Αϊ-Λιά. Συγκεκριμένα στην πλαγιά τη γεμάτη με φτέρες. Την εποχή, λοιπόν, που αυτός ο παπάς από τα μακρινά μέρη ήρθε στη Σκοτίνα, έδωσε στον Αποστόλη τον μπαχτσέ αυτόν που ήταν μέσα στην φτεριά. Το μέρος ήταν βακούφικο, εκκλησιαστικό. Του χάρισε αυτόν τον τόπο, που, στη συνέχεια, καλλιεργήθηκε και έγινε κήπος, μπαχτσές. Η επιτροπή της εκκλησίας έδωσε αρχικά το μέρος αυτό στον παπά. Κατόπιν πέθανε αυτός ο παπάς και άφησε κληρονόμο το γιο του τον Αποστόλη.

Β. Επί ιερατείας του παπά Γιάννη Μπιλιάγκα, αλλά και αυτής του παπά Γιάννη Σκρέτα ο «Αϊ-Λιάς» ήταν σε λειτουργία. Τακτικά τελούσαν ιδιωτική Θ. Λειτουργία. Ιδιαίτερα την ημέρα της εορτής γιόρταζε πανηγυρικά  με συμμετοχή πολλών πιστών.  

 

 -Προπολεμικά ο κόσμος κατέβαινε από την Άνω Σκοτίνα ακολουθώντας την πορεία: 1. Μάρμαρος, 2. Δυο Καστανιές. 3. Τσιμ του Γκιφύρ, Αϊ-Λιάς.

-Μεταπολεμικά οι Χριστιανοί ανέβαιναν από την Κάτω Σκοτίνα. Πορεία: 1. Παναϊά, 2.  Ίσιωμα, 3. Λάκκο Τσιόκας, Αϊ-ΛΙάς ή και 4. από «Πατσιά π’ τουν Αϊ-Λιά, Αϊ-Λιάς).

 

 

Γ, Ψάλτες. Όλοι οι ψάλτες του χωριού πέρασαν από το αναλόγιο του Αϊ-Λιά. 

Τελευταία, θυμάμαι, συνέψαλα με τον αείμνηστο Μανόλη Κουμουρτζή. Στο τέλος της δεκαετίας του ΄90 του Μανόλη η φωνή "σίγησε" (1998). Ο Αϊ-Λιάς πιθανόν να "έκλεισε" νωρίτερα. Μακάρι να ξανανοίξει, όπως και ο Αϊ-Θανάσης (!).

Δ. ΤΡΑΓΟΥΔΩΝΤΑΣ ΤΟΝ Αϊ-ΛΙΑ

       Η γύρω μας περιοχή, (καθώς και αυτή της Χαλκιδικής) περίλαμπρα τιμά τον Αϊ-Λιά. Η γλυκιά μελωδία του τραγουδιού ακούγεται από το Μακεδονικό Συγκρότημα του Μανόλη Παπαγεωργίου. Τον συνοδεύει τακτικά η Νίτσα Τσίτρα. Από την ίδια  επιλέγω το επίμαχο τραγούδι: 

Σήμιρα είνι τ΄Αϊ-Λιά κι τ΄Αϊ-Λιά η μέρα

κόσμους πααίν΄ στου πανηγύρ΄ κι η Γιρακίνα κλαίει.

Η μάνα της την έλεγε και την παρηγορούσε. 

Στο ΄πα, μανίτσα μου να μην παραπουνιέσι,

πέντε παιδιά με γύρεψαν κι οι πέντε αφεντάδες.

 

Ο Μανόλης με το Μακεδονικό του Συγκρότημα εμφανίζεται σε πανηγυρική εκδήλωση.
     

 
 

 

 

 

Η Νίτσα Τσίτρα τιμά τον "χορό" του Συλλόγου Απανταχού Σκοτινιωτών στη Θεσσαλονίκη (1996).